کمپاین تابستان ۱۳۹۴برای بیرون راندن معتادین از زیر پل سوخته و بستن “شهرک معتادین” در آن جا به نمایشی عمومی تبدیل شده است که در آن افراد پولیس گروه های از معتادین مواد مخدر را به صورت گله ای جمع می کنند. شکایت های مردم محل پولیس را مجبور کرده بود که دست به کار شود که نتیجه آن پراکنده شدن قسمی مصرف کنندگان مواد مخدر در منطقه کوته سنگی است. آن ها اما کماکان به زیر پل سوخته بر می گردند. مصرف کنندگان مواد مخدر متهم به ریختن آشغال، دزدی و ایجاد مزاحمت برای عابران هستند اما همزمان با تقلای مرکز تداوی معتادین به نام ۲۷ در کابل برای پذیرش تعداد فزاینده مصرف کنندگان مواد مخدر در پایتخت، هیچ مکان واقعی برای رفتن برای آن ها وجود ندارد.
تصویر از شهرک معتادان پل سوخته کابل
قیوم سروش که قبلا در باره مصرف کنندگان مواد مخدر در کابل تحقیق کرده بود و یلینا بیلیتسا، پژوهشگر شبکه تحلیلگران افغانستان، به بررسی مشکلاتی می پردازند که معتادین و اهالی منطقه از آن رنج میبرند .
در اواخر سنبله ۱۳۹۴ پولیس کابل معتادین را از زیر پل سوخته در غرب کابل بیرون کردند، که از زمان یورش پولیس بر مرکز فرهنگی سابق روسیه در سال ۱۳۸۸ تا کنون، به مرکز اصلی برای مصرف کنندگان و فروشندگان مواد مخدر در شهر تبدیل شده بود. ژورنالیست های محلی زیر پل را “شهرک معتادین” نام گذاری کرده بودند که مطابق گفته وزارت مبارزه با مواد مخدر، تا ۸۰۰ معتاد را در زمانی در خود جای داده بود. (دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل برآورد می کند که حدود ۱۵۰۰ معتاد مواد مخدر (خیابانی) در ۱۵ تا ۱۶ مکان عمومی مختلف در شهر کابل وجود دارد). پل سوخته به دلیل فروشندگان متعدد مواد مخدر در این محل به پررفت و آمد ترین محل تبدیل شده بود.(به گزارش قبلی شبکه تحلیلگران افغانستان اینجا مراجعه کنید). منطقه اطراف پل سوخته یکی از پرجمعیت ترین مناطق مسکونی و تجاری این شهر است و روزانه هزاران نفر از این پل عبور می کنند. دردو طرف این پل، سوداگران زیاد سرگرم فروش میوه، البسه و دیگر اجناس هستند.
حضور افزون تر معتادین در سال های اخیر باعث مشکلات متعدد، به شمول دزدی و ریختن اشغال، برای اهالی این منطقه شده است. اهالی و دکانداران منطقه پل سوخته بسا اوقات از حضور گسترده مصرف کنندگان مواد مخدر به پولیس و سایر مسئولان محلی حکومت شکایت کرده اند خانواده ها و دکانداران مکررا گزارش داده اند که مصرف کنندگان موا مخدر از خانه ها و دکان های آن ها دزیده اند. بسیاری از اهالی این منطقه گفتند که حاضرند خانه و دکان های شان را بفروشند اما کسی حاضر به خریدن دارایی آن ها نیست. به خاطر حضور تعداد زیاد ازمصرف کنندگان مواد مخدر در این منطقه، قیمت املاک در این ساحه زرو به کاهش بوده است. (برای مثال، اینجا و اینجا مراجعه کنید).
مسئولان بلند پایه دولتی بارها وعده رسیدگی به شکایات دکانداران و اهالی منطقه را داده اند.احتمالا وعده بلندپایه ترین مقام به تاریخ۴ عقرب۱۳۹۳ بود زمانی که محمد محقق، معاون ریاست اجرائیه حکومت وحدت ملی، از مصرف کنندگان مواد مخدر و مردم محل دیدن کرد و وعده سپرد که به زودی شهر معتادین را می بندد و مصرف کنندگان مواد مخدر را به مراکز تداوی منتقل می کند. (۱)اما بازهم ده ماه طول کشید تا حکومت در باره وضعیت پل سوخته تصمیم جسورانه ای بگیرد و اقدام کند.
در ۳۱ اسد ۱۳۹۴ پولیس حوزه ۶ مصرف کنندگان مواد مخدررا از زیر پل سوخته بیرون کرد. عبادالله کریمی، سخنگوی پولیس کابل،به رسانه ها گفت که وزارت صحت عامه و وزارت مبارزه با مواد مخدر با همکاری پولیس کابل کمپاین پاک سازی آن ساحه را به راه انداخته اند و این که پس از این پولیس اجازه تجمع گسترده مصرف کنندگان مواد مخدر را در شهر نخواهد داد. (به اینجا مراجعه کنید). او هم چنان ادعا کرد که پولیس ۳۳ نفر از فروشندگان مواد مخدر را تنها در سه روز اول این کمپاین دستگیر کرده اند که این امر بر این نکته صحه می گذارد که مصرف کنندگان مواد مخدر معمولا در مکان هایی جمع می شوند که فروشندگان مواد مخدر در آن جا به راحتی قابل دسترس است.. ویدیویی که پولیس را در حال اخراج مصرف کنندگان مواد مخدر از این منطقه نشان می دهد را می توان اینجا یافت.
کمپاین ناکام؟
بعد از آنکه پولیس معتادین را از زیر پل جمع آوری کردند، آن ها را در ملی بس ها سوار کردند و به مرکز جنگلک- بزرگ ترین مرکز دولتی تداوی معتادین و سرپناه برای مصرف کنندگان خیابانی مواد مخدر در کابل فرستادند. این مرکز گنجایش ۳۰۰ بستر را دارد. (۲) مصرف کنندگان مواد مخدر بعدا به رسانه های محلی گفتند که به محض این که رسانه ها و پولیس این مرکز را ترک گفتند، آن ها را به زور از جنگلک بیرون کردند و مسئولان مرکز به آن ها گفتند که بسترهای کافی ندارند. این گفته آن ها را فواد عثمان، ریس این مرکز، تایید کرد.
فواد عثمانی به روزنامه هشت صبح گفته بود که این مرکز گنجایش ۲۰۰ معتاد بی خانمان را دارد و تنها ۱۰۰نفر را می تواند بپذیرد. در نتیجه، از مجموع ۸۰۰ مصرف کننده مواد مخدرکه توسط پولیس برای تداوی آورده شده بوند فقط ۲۰۰ نفر از آن ها نگهداری و بقیه دوباره مسترد شده اند.
مصرف کنندگان مواد مخدری که با زور از مرکز اخراج شدند در ظرف چند ساعت به منطقه پل سوخته برگشتند اما با ممانعت پولیس مواجه شدند و نتوانستند دوباره زیر پل مستقر شوند ناگزیر در گلدان های روی پل تجمع و قوز کردند (پل سوخته در سال های اخیر به یک گذرگاه بزرگ ارتقا یافته است که دارای چندین مسیر و خط ممتد از گلدان هادر وسط آن است.. اما مقامات حوزه ۶ اجازه ندادند مصرف کنندگان مواد مخدر برای مدت طولانی روی پل بمانند. طبق گفته مصرف کنندگان مواد مخدری که از سوی شبکه تحلیلگران افغانستان مصاحبه شدند، پولیس برخی از آن ها را در ملی بس به منطقه دارالامان، که به سمت جنوب محدوده های شهر قرار دارد، منتقل کردند. اما پس از چندین ساعت، معتادان دوباره به منطقه پل سوخته برگشتند، جایی که آن ها می توانند راحت تر فروشندگان مواد مخدر شان را پیدا کنند. تلاش دیگری برای بیرون راندن آن ها زمانی صورت گرفت که پولیس حوزه های ۶، ۵ و ۳، مصرف کنندگان مواد مخدر را به سمت شمال، طرف پل کوته سنگی و مناطق اطراف آن متفرق کردند.
متواری کردن معتادین به حوزه های مختلف پولیس اکنون به عمل روزمره مسئولان حوزه های ۳ ،۵ و ۶ پولیس مبدل گردیده است. طبق گزارش دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل تا اواخر ماه میزان ۱۳۹۴، پولیس تلاش می کردند گروه های کوچک تر از مصرف کنندگان مواد مخدر که هنوز در این منطقه پراکنده بودند را در هر ۴۵ روز برای انتقال به مراکز درمان محلی جمع آوری کنند. اما مؤثریت خدمات فعلی برای تداوی معتادین مواد مخدر و نبود مراکز درمانی و روش های بدیل درمانی مانع جدی ای بر سر راه یافتن یک راه حل دایمی برای مصرف کنندگان خیابانی مواد مخدر در کابل است، چه برسد به سایر مراکز شهری در افغانستان.
داکتر محمد رضا استانکزی از دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل به شبکه تحلیلگران افغانستان گفت که مطابق ارقام ارائه شده از سوی وزارت صحت عامه، ۷۰ در صد از همین مصرف کنندگان مواد مخدر که در کابل دیده می شوند حد اقل یک بار تداوی شده اند اما به دلیل فقدان خدمات بعد از تداوی، بیش از ۶۰ فیصد از آن ها دوباره به مصرف مواد مخدر برگشتند.
استانکزی افزود که، در سال جاری برای نخستین بار، خانم های مصرف کننده مواد مخدر در زیر پل سوخته یافت شدند در حالی که در طول ۱۲ سال کارش به عنوان متخصص تداوی معتادان مواد مخدر او هیچگاهی خانم های معتاد به مواد مخدر را در یک فضای عمومی در افغانستان ندیده بود.
در مرکز تداوی معتادان مواد مخدر که در کوته سنگی مستقر است و از سوی موسسه خدمات اجتماعی برای زنان افغانستان اداره می شود، داکتر هما تأیید کرد که زنان مصرف کننده مواد مخدر در حقیقت تابستان سال جاری در زیر پل یافت شد اند.
زمانی که داکتر هما و تیم کاری اش قبل از یورش پولیس به زیر پل سوخته رفته بودند، شش زن و دو کودک مصرف کننده مواد مخدر را یافتند. او گفت که سه تن از این زنان بعد از تداوی دو باره به مصرف مواد مخدر روی آورده بودند و سه تن دیگر تازه به مصرف مواد مخدر شروع کرده بودند. هرچند داکتر هما از آن ها برای تداوی به مرکز سازمان خدمات اجتماعی برای زنان افغانستان دعوت کرد، اما هیچ کدام از آن ها به تداوی علاقه مند نبودند و گفتند که پس از تداوی، هیچ چیزی برای آن ها نخواهد بود- نه شغل و نه آینده ای.
بازگشت به پل سوخته
تخلیه پل سوخته از وجود مصرف کنندگان مواد مخدر یک موفقیت نبوده است. مصرف کنندگان مواد مخدر برگشتند و سپس از ترک این محل امتناع ورزیدند که با ضرب و شتم با چماق و قنداق تفنگ های پولیس مواجه شدند. این امر سبب خشم مصرف کنندگان مواد مخدر شد که گاهی با خشونت واکنش نشان می دهند، برای عقب راندن پولیس به طرف آن ها سنگ پرتاب می کنند و گاهی حتا به طور جمعی بر نیروهای پولیس محلی حمله می کنند.
بر اساس این رویکرد خشونت آمیز پولیس، به نظر می رسد که آن ها دیگر با مصرف کنندگان مواد مخدر نه به عنوان افراد نیازمند تداوی بلکه به عنوان گروهی از مجرمان برخورد می کنند. همچنین پولیس هر کسی که که مظنون به فروش مواد مخدر است را تلاشی می کند. طبق گفته مصرف کنندگان مواد مخدر مصاحبه شده، پولیس اغلب به بهانه این تلاشی ها پول های معتادین را از جیب های شان می دزدند.
اخراج اجباری مصرف کنندگان مواد مخدر از زیر پل سوخته نه تنها نتوانسته شرایط زندگی آن ها رابهبود ببخشد بلکه در واقع بدتر هم کرده است. این کار مشکلات مردم در مربوطات حوزه های پولیس را افزایش داده است- مشکلاتی که هدف اقدامات پولیس رسیدگی به آن ها بود. موجودیت ۵۰۰ معتاد به مواد مخدربالای پل باعث ازدحام ترافیک و از بین بردن منظره بالای پل شده است. معتادین ادعا میکنند که بعضی از عابران آن ها را توهین می کنند و روی آن ها تف می اندازند. از سوی دیگر، اهالی محل گزارش می میدهند که بعضی از مصرف کنندگان مواد مخدر، عابران، به خصوص زنان، را آزار و اذیت می کنند. دکان داران و دست فروشان سر سرک بارها به رسانه ها شکایت کردند که خروج مصرف کنندگان مواد مخدر از زیر پل به خیابان باعث افزایش فعالیت های جرمی شده است (برای مثال اینجا مراجعه کنید).
در مجموع کمپاین تابستان ۱۳۹۴ برای بیرون راندن مصرف کنندگان مواد مخدر و بستن “شهرک معتادین” به یک نمایش عمومی تبدیل شده است که در آن صدها مصرف کننده مواد مخدر توسط پولیس روی سرک جمع آوری و آزار و اذیت می شوند. چندین حوزه پولیس کابل اکنون سعی دارند از شر مصرف کنندگان مواد مخدر با راندن آن ها به حوزه های پولیس همجوار خلاص شوند. در عین زمان، مصرف کنندگان مواد مخدر غیر از مکان های گوناگون باز و عمومی در این منطقه، جای دیگری برای ماندن ندارند. حالا که زمستان پشت درواز ه رسیده است بسیاری از آن ها خود را در شرایط هوای ناگوار در خیابان های کابل خواهند یافت.
هم دولت افغانستان و هم سازمان های امداد رسان بین المللی کوشیده اند محلی احتمالی را برای اعمار یک سرپناه وسیع به منظور اسکان اکثریت جمعیت مصرف کننده خیابانی مواد مخدر در زمستان شناسایی کنند. اما طرح های قطعی برای دادن سرپناه به حدود ۱۵۰۰ مصرف کننده مواد مخدر که در خیابان های کابل مشاهده می شوند هنوز نهایی نشده است.
با توجه به شرایط فعلی مصرف کنندگان مواد مخدر بعد از بیرون کردن معتادین از زیر پل، این سؤال خلق می شود که آیا مسئولان وقتی کمپاین را شروع کردند، می دانستند که چه خواهند کرد. این کمپاین آن قدر انرژی مصرف کنندگان مواد مخدر را گرفته است که بسیاری از آن ها امید خود را از دست داده اند. یکی از معتادین در مصاحبه خود با شبکه تحلیلگران فریاد زد:” خداوند ما را مرگ بدهد اگر نمی تواند نجات مان بدهد.
(۱) طبق گزارش دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان مللظرفیت کنونی ۱۱۵ مرکز تداوی معتادین (از جمله۳۵ مرکز برای زنان و کودکان) در ۲۹ ولسوالی افغانستان درمان۲۵۰۰۰ بیمار در سال است. اما مطابق تخمین سروی۱۳۹۴مصرف مواد مخدر در افغانستان میان۲.۵ تا ۲.۹ میلیون افغان مواد مخدر مصرف می کنندو باور بر آن است که حدود ۱٫۵ میلیون افغان مصرف کننده دایمی مواد مخدرند.
سروی سراسری مواد مخدر در افغانستان بریک سروی نمونه گیری استوار است و مصرف کنندگان مواد مخدر را افرادی تعریف می کند که نتیجه آزمایش شان برای یکی از انواع ذیل مواد مخدر مثبت بوده است (موی، ادرار و آب دهان ۱۰۵۴۹ افغان جمع آوری شده): تریاک، حشیش، بنزودیازپین ها، باربیتورات ها، الکل و امفیتامین ها.
(۲) طبق گزارش دفترمقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل، ۲۷ مرکز درمان معتادان در کابل رویهمرفته ظرفیت فقط ۸۰۰ معتاد را در یک دوره درمانیمی توانند داشته باشند.
(۳)پالیسی تداوی معتادان مواد مخدر افغانستان برای مراکز درمان فقط دوره های کوتاه درمانی را در نظر می گیرد که یک دوره ۲۵ تا۴۵ روز طول می کشد. دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل و اداره امور اجرای قانون و مواد مخدر بین الملل پیشنهاد کرده اند که حکومت افغانستان دوره های تداوی را به ۹۰ روز افزایش دهد.
بیاکتنې:
دا مقاله په وروستي ځل تازه شوې وه ۲۵ ثور / غويی ۱۳۹۹
