بخش اول: قندهار و تخار
نظارت از روز انتخابات در ولایات نشان دهنده انتخاباتی است که به طور کلی با خشونت کمتر نسبت به آنچه که پیش بینی شده بود، همراه بوده است. هرچند در برخی ولایات انتخابات همراه با خشونت برگزار گردیده است. علاوه بر این، میزان مشارکت حتی در مراکز ولایات کم رنگ بوده است. مشکلات در روند تأیید رای بیومتریک همچنین می رساند که تعدادی از رای دهندگان -که قبلا ثبت نام هم شده بودند-اجازه رای به آنها داده نشد است. در این گزارش ناظرین شبکه تحلیلگران افغانستان یافته های مفصلی از چهار ولایت را ارائه می نمایند. فضل مظهری از ولایت قندهار، عبید علی از ولایت تخار، اندرو کویلتی از ولایت وردک و روح الله سرووش از ولایت بلخ این گزارش را تهیه نموده اند که مارتینا فن بیلرت و کیت کلارک در قسمت تالیف همکاری نموده اند. گزارش های جداگانه ای در مورد چگونگی برگزاری انتخابات در ولایت هرات، زابل، بامیان و دایکندی را در اینجا مطالعه نمایید.
نظارت از پروسه رأی دهی روی دو هدف عمده تمرکز دارد: نخست بررسی اینکه آیا شیوه های درست و مناسبی به کار گرفته شده است؟ ثانیاً اطلاع رسانی از نارسایی هایی که ممکن با روند انتخابات همراه بوده است. این مشاهدات به عنوان مثال، از نظر میزان مشارکت و شمارش آراء مستند شده تا در مورد داده هایی که بعداً کمیسیون مستقل انتخابات منتشر می کند، بررسی شود.
حضور ناظرین اغلب به عنوان عامل بازدارنده در برابر تقلب تلقی تعریف می گردد. هرچند حضور ناظرین بیشتر محدود در محلاتی است که در انجا معمولا” تقلب به ندرت صورت می گیرد. زیرا ناظرین علاقه مند نظارت از مناطق شهری و مراکز رای دهی که نسبتاً امن و در دسترس هستند، می باشند. این امر باید هنگام خواندن گزارش مشاهدات و نظارت از این چهار ولایت در نظر گرفته شود. در این گزارش سرنخ ها در مورد موضوعات و تنش های احتمالی که در هفته های آینده چه خواهد بود، ارائه می شود.
در این گزارش شرح مفصل از مرکز چهار ولایت که ناظرین شبکه تحلیلگران افغانستان نظارت نموده اند، اریه می گردد.
شهر قندهار، از آنچه که پیش بینی شده، امن تر بود. با این حال، مشارکت مردم به میزان قابل توجهی پایین تر از انتخابات پارلمانی سال ۱۳۹۷ بوده است. شهر تالقان، ولایت تخار، یک هفته قبل از انتخابات با قطع برق مواجه بود. سیستم مخابرات و انترنت دو روز قبل از انتخابات مسدود شده بود که باعث مختل نمودن مکالمات تلفونی و گزارش دهی گردید. میزان مشارکت مردم در شهر تالقان نیز کم رنگ بود. در وردک، حتی در میدان شهر، روند رای دهی به شدت تحت تأثیر حملات طالبان قرار گرفته بود. حضور در انتخابات حتی به مراتب پاینتر از تخمین کمیسیون مستقل انتخابات بوده است. سرانجام ولایت بلخ، شهر مزارشریف امن بود اما میزان حضور مردم در انتخابات نسبت به انتخابات پارلمانی سال گذشته بسیار کم تر بود.
دلایل عمده عدم حضور گسترده در انتخابات تهدیدطالبان، ناامیدی و عدم کارکرد دولت تلقی شده است. در اکثر ولایات فقدان کمپاین های انتخاباتی و عدم همراهی جناح های محلی سیاسی عامل دیگری پنداشته است. این امر به ویژه در قندهار نمایان بود. در ولایت هرات – همانطور که به صورت جداگانه گزارش خواهد شد – چهره های محلی بانفوذ در آخرین لحظات به نفع نامزدهای مورد علاقه شان به پیکارهای انتخاباتی پرداختند. عامل دیگر شاید نبود ترانسپورت از قبل تهیه شده برای انتقال راهی دهنده گان ،چنانچه در انتخابات پارلمانی یا شوراهای ولاتی گذشته وجود داشت، بوده است.
در همه مناظق که مردم برای رأی دهی حضور یافتند، ناظرین به مشکلات مربوط به روند تأیید بیومتریک رای دهندگان (BVV) اشاره داشتند که منجر به عدم اجازه رای دهی به برخی از رای دهندگان گردیده است. در اکثر موارد یا نام آنها در لیست رای دهی نبود و یا هم بارکد آنها را سیستم بیومتریک نمی پذیرفت. تصمیم کمیسیون مستقل انتخابات، در وسط روز انتخابات، مبنی بر اجازه رای دهی به افراد با شرایط فوق الذکر، به این معنی است که اکنون چندین دسته از آرا وجود دارد. در حال حاضر در مورد اینکه آیا این آرا به عنوان آرای معتبر حساب می شود یا نه اختلاف نظر وجود دارد.
از چهار ولایت مشاهده شده، ولایت قندهار محتمل ترین گزینه برای بررسی دقیق تر می باشد. قندهار به عنوان یک ولایت پرجمعیت، ارقام بالایی از آراء بالقوه را باخود دارد و به نظر می رسد که میزان مشارکت مردم که از طرف کمیسیون مستقل انتخابات اراِئه شده در مقایسه با آنچه مشاهده شد، بیش تر است. (۱)
۱. نظارت از روز انتخابات در قندهار
شبکه تحلیلگران افغانستان در روز انتخابات از شش مرکز رای دهی در شهر قندهار بازدید نموده است. در جریان این بازدیدها، فضل مظهری، پژوهشگر شبکه تحلیلگران افغانستان با رأی دهندگان، مقامات ارشد دولتی، کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات، فعالان جامعه مدنی، نمایندگان نامزدان و خبرنگاران محلی، از جمله خبرنگارانی که در روز انتخابات به مناطق مختلف رفتند، صحبت نموده است. شبکه تحلیلگران افغانستان همچنین تعداد آراء در مراکز فوق را در اواسط روز و هم در پایان روز بررسی کرده و همچنان در یک کنفرانس مطبوعاتی که پس از ختم انتخابات توسط مقامات ارشد دولتی برگزار گردیده بود، شرکت نموده است.
قندهار: امنیت
حوالی ساعت ۸:۱۵ صبح روز انتخابات یک انفجار محیب در حوزه اول پولیس منطقه شاه بازار رخ داد. در نتیجه ۱۵ فرد ملکی و یک فرد نظامی زخمی شدند. ایمل عبدالله، رئیس کمیسیون مستقل انتخابات، اذعان داشت که مرکز رای دهی در آن منطقه برای یک ساعت بسته و پس از آن دوباره باز گردید. در کل، امنیت در روز انتخابات در سطح شهر و در ولسوالی ها بهتر از آن بود که رأی دهندگان، خبرنگاران، مقامات ارشد دولتی، بزرگان قومی، فعالان جامعه مدنی و یا هم ناظرین که با آنها صحبت نمودیم، انتظار داشتند.
هرچند در روز انتخابات چند انفجار دیگر هم رخ داد ولی تلفاتی جانی در پی نداشته است:
انفجاری در اوایل صبح در حوزه دوازدهم پولیس در ساحه قبرستانی رخ داد. حوالی ساعت ۱۰صبح در حوزه دوم پولیس، این بار دورتر از مرکز رای دهی در نزدیکی لیسه عالی زینب اتفاق افتاد. به همین ترتیب انفجاری در نزدیکی مرکز آموزشی معلمین در حوزه چهارم و همچنان در ولسوالی دند در نزدیکی مکتب سردار پاینده محمد رخ داد.
معاون فرماندهی پولیس قندهار اظهار داشت که “دشمن” ۴۸ انفجار دیگر را نیز برنامه ریزی کرده بود اما مواد منفجره قبلاً در نتیجه عملیات پولیس خنثی گردید.
مقامات امنیتی به شبکه تحلیلگران افغانستان بیان داشتند که در چهار ولسوالی جنگ میان طالبان و نیروهای امنیتی، فیر موشک، و انفجار گزارش شده است. در ولسوالی دامان، در جنوب ولایت قندهار، بمبی در نزدیکی پل ترنک منفجر گردید و سه پولیس ملی افغانستان در شام انتخابات یعنی در ۶ میزان زخمی شدند. سخنگوی فرماندهی پولیس قندهار، جمال ناصر باركزی به شبکه تحلیلگران افغانستان اظهار داشت كه این انفجار پس از آنكه پولیس صندوق های رای را به شهر قندهار آورده و در حال بازگشت به ولسوالی بودند، رخ داده است. در ولسوالی میوند، درگیری میان طالبان و پولیس ملی در منطقه موشک گزارش شده است که از حدود ساعت ۱۱ قبل از ظهر آغاز گردیده و حوالی ساعت ۱بعد از ظهر به پایان رسید. به گفته یکی از منابع در نیروهای امنیتی افغانستان این زد و خورد تلفاتی در پی نداشته است. در منطقه شاتور ولسوالی ارغنداب، یک بمب کنار جاده ساعت ۱۰:۳۰ صبح در روز انتخابات منفجر گردید و یک سرباز اردوی ملی را زخمی نمود. در منطقه ویاند در ولسوالی شاه ولی کوت، طالبان به یک پوسته امنیتی پولیس در نزدیکی یک مرکز رای دهی حمله کردند و درگیری برای یک ساعت ادامه داشت اما باز هم تلفاتی به هیچ یک از طرفین وارد نگردید. حوالی ساعت ۷ صبح در ارغنداب درگیری میان طالبان و پولیس در نزدیکی پوسته امنیتی بابا صاحب صورت گرفت. منابع در سکتور امنیتی به شبکه تحلیلگران افغانستان گفته است که هفت جنگجوی طالب کشته و چهار تن دیگر در این نبرد زخم برداشته اند. شبکه تحلیلگران افغانستان نتوانست این تلفات را مستقلانه تأیید نماید.
با توجه به اینکه طالبان از پشتوانه های خاصی در داخل شهر قندهار و همچنان در سطح ولایت برخوردار هستند، ممکن است عدم تشدد حملات و تعداد نسبتاً کم این حوادث به دلیل تصمیم آنها به آسیب نرساندن به این پشتیبانی با انجام حملات بزرگ علیه رای دهندگان و مراکز رای دهی باشد. به گفته یکی از خبرنگاران ارشد در ولایت قندهار، که از سال ۱۳۸۱بدینسو طالبان و اوضاع امنیتی را دنبال می نماید، طالبان فقط می خواستند فشار روانی را به رای دهندگان وارد کنند. وی گفت که در تمام انتخابات گذشته شاهد تاکتیک های مشابهی از سوی طالبان بوده است. به هر صورت، به نظر می رسد تهدیدات و خشونت ها در کاهش حضور رای دهندگان تأثیر چشمگیری داشته است.
قندهار: مشارکت مردم در روز انتخابات
در قندهار میزان مشارکت مردم در انتخابات کمتر از آنچه که پیش بینی شده بود، بوده است. انتظار می رفت حداقل مردم شهر در قندهار، به ویژه در مناطق نسبتاً امنِ عینو مینه در ساحه چونی، توپخانه و حوزه دوم امنیتی تعداد قابل توجهی حضور یابند. انتظار بود بیش از هزاران رای دهنده چنانکه در انتخابات مجلس نمایندگان سال ۱۳۹۷ و انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ مشاهده شده بود، حضور یابند. در شهرک عینو مینه، شبکه تحلیلگران افغانستان از ۳۴ محل رای دهی در دو مرکز بازدید نموده. براساس پایگاه داده های کمیسیون مستقل انتخابات که در ساعت ۵ بعد از ظهر بررسی شد، از جمله ی ۱۲۸۹۲ رأی دهنده ثبت شده در این مراکز، تنها ۳۵۰ زن و ۱۵۰۰ مرد رأی خود را استعمال نموده بودند. به همین ترتیب، تا ساعت ۳:۴۰بعد از ظهر در مکتب شماره دو عینو مینه در منطقه چونی، که شبکه تحلیلگران افغانستان از ۲۱ محل رای دهی در دو مرکز بازدید نموده است، تنها ۱۵۰ زن و ۶۵۰ مرد از میان۶۷۹۶ رأی دهنده ثبت شده رای شان را استعمال کرده بودند. در لیسه عالی زرغونه انا شبکه تحلیلگران افغانستان از ۲۰ محل رأی دهی، در دو مرکز بازدید کرده که در ساعت ۴:۳۰ بعد از ظهر، از جمله ۷۷۵۸ تن رأی دهندگان، ۱۲۱ زن و ۶۴۷ مرد، رأی داده بودند.
مردم دلایل متفاوتی را برای مشارکت پایین در انتخابات ارائه می نمودند. یکی از آن دلایل عدم بسیج رأی دهندگان توسط بزرگان با نفوذ قندهار پنداشته می شود. یک تحلیلگر محلی که با موسسه غیردولتی کار می کند، به شبکه تحلیلگران افغانستان گفت: “بزرگان قندهار قبل از انتخابات و در روز انتخابات در مورد اینکه به چه کسی رأی می دهند سکوت کرده بودند.” حاجی آغا لالی دستگیری، معاون والی قندهار، میگوید فامیل بانفوذ کرزی به نفع هیچ کاندیدای خاصی بیرون نیامده و در عوض گفتند که اولویت آنها صلح است نه انتخابات. صادق رشتینی، گزارشگر محلی رادیو آزادی، اظهار داشت که از میان چهره های تأثیرگذار محلی، تنها رئیس شورای ولایتی، سید جان خاکریزوال، پس از استعمال رای اش در ملع عام ظاهر شد. نکته قابل توجه دیگر عدم حضور نمایندگان سابق و فعلی مجلس، اعضای شورای ولایتی و بزرگان قومی در روز انتخابات و ابراز نظر درباره رای دهی از سوی آنان بود. در کابل و در شهرهای دیگر، چهره های بانفوذ به محض رای دادن، عکس های خویش را در شبکه های اجتماعی به اشتراک گذاشتند اما در قندهار چنین نبود.
یک دلیل دیگر برای حضور کم رنگ مردم در روز انتخابات، محیط ترسناک و نا امن ذکر گردیده است. اگرچه طالبان فقط یک حمله بزرگ را در شهر قندهار انجام دادند اما تهدیدات آنها موفقانه باعث ترس بسیاری از شهروندان از رای دهی گردید. یکی از کارمندان زن در کمیسیون مستقل انتخابات به شبکه تحلیلگران افغانستان گفت که والدینش از ترس انفجار بمب و یا شلیک گلوله به او توصیه کرده اند که در خانه بماند: “مادرم به من گفت به جای رفتن به مرکز رای دهی، به خانه بمانم. اما من به او گفتم که هیچ انفجار یا حادثه ای نخواهد رخ داد و من به مرکز آمدم.” این کارمند زن کمیسیون مستقل انتخابات به کار اش حاضر شد اما مادرش برای رأی دادن از خانه بیرون نرفت. به همین ترتیب یک راننده تاکسی، ناظر، اظهار داشت كه می خواست در مركز رای دهی عینو مینه رأی خود را استعمال نماید اما او از نیمه راه به خانه برگشت. “وقتی به مرکز نزدیک شدم، تماسی از برادرم دریافت کردم و به من گفت که آنجا نروم، زیرا ممکن است انفجاری رخ دهد.”
سومین دلیل میزان پایین مشارکت مردم، از دست دادن اعتماد شان به انتخابات به صورت عموم است. حكمت الله صلحی، فعال جامعه مدنی، معتقد است كه انتخابات ۱۳۹۲ نقش مهمتری در این زمینه نسبت به انتخابات پارلمانی سال قبل داشته است. وی گفت که اکثر ساکنان قندهار معتقدند آراء آنها کاملاً بی اثر است. صلحی با اشاره به ایجاد دولت وحدت ملی پس از مداخله جان كری، وزیر امور خارجه وقت ایالات متحده آمریكا، گفت: “مردم می گویند كه رای خویش را برای اشرف غنی در سال ۱۳۹۲ داده اند و پس از آن باز هم نیاز به وساطت وزیر امور خارجه آمریكا در مورد اختلاف نظر در باره نتایج دور دوم انتخابات گردید.”
قندهار: رای دهی
در زمان رأی دهی، مشکلات چون تاخیر در باز شدن مراکز رای دهی و پایگاه داده ها وجود داشت. از میان ۷۱ محل رای دهی که شبکه تحلیلگران افغانستان بازدید نمود هیچ کدام به موقع باز نشده بودند. رأی دهندگان و ناظرین به شبکه تحلیلگران افغانستان گفتند که آنها بین ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با تأخیر، یعنی در حوالی ساعت ۷:۳۰ و یا ۸ صبح مراکز را باز کرده بودند و رای دهندگان از ضیاع وقت شان شکایت داشتند. نظر به زمان که هر رای دهنده بتواند رای خویش را استعمال نماید، این روند نسبتاً طولانی بوده است. شبکه تحلیلگران افغانستان چهار رأی دهنده را در یکی از مراکز رای دهی، از زمان رسیدن به دروازه مرکز رأی دهی تا زمانی که رأی خود را استعمال کردند و محل را ترک کردند مشاهده نموده است. دو تن از رأی دهندگان از آغاز تا انجام ۱۵دقیقه، یک تن ۱۲ دقیقه و دیگری ۱۰ دقیقه را دربر گرفت تا رای خویش را استعمال نمایند. اما از آنجایکه جمعیت زیادی حضور نداشت، شکایتی در مورد طولانی شدن پروسه نیز وجود نداشت.
مشکل مهمی دیگر عدم مطابقت فهرست رای دهندگان و پایگاه داده ها بود. رأی دهندگان زیادی در مراکز رای دهی حاضر شدند اما دریافتند که نام های شان شامل پایگاه داده ها نیست. به عنوان مثال، در مرکز رای دهی عینو مینه، حدود ۴۰ نفر نتوانستند رای خود را استعمال نمایند. این رای دهندگان به شبکه تحلیلگران افغانستان گفتند که در همان مرکز ثبت نام کرده بودند و نام های شان شامل فهرست رأی دهندگان نبوده اما در دستگاه تایید رای بایومتریک (BVV) نام های شان وجود ندارد و به آنها گفته شد که نمی توانند رأی دهند. این امر قبل از تصمیم کمیسیون مستقل انتخابات در باره رای دهنده گان که نام های شان در لیست وجود ندارد اجازه دارند اما معلوم نیست آیا آنهایکه به خانه های شان برگشته بودند برای رای دهی پس آمدند یا خیر و یا این تصمیم به چه میزان اجراء گردید.
قندهار: صیانت آراء
رئیس کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی، آشنا گل بانده وال، بتاریخ ۹ میزان به شبکه تحلیلگران افغانستان گفت ۱۳۰ شکایت دریافت کرده اند. وی اضافه نمود که کارمندان کمیسیون شکایات انتخاباتی هنوز در حال دسته بندی شکایات اند اما بیشتر شکایات تخنیکی بوده. این شکایات شامل عدم کارایی دستگاه های بیومتریک، نبود نام رای دهندگان در لیست و یا هم نام آنها در مرکز رای دهی غیر از جایی که ثبت نام کرده اند ارسال گردیده است. وی همچنین گفت شکایات دیگری نیز توسط نمایندگان نامزدان در کابل به ثبت رسیده است، بنابراین تعداد شکایات مربوط به قندهار همچنان در حال افزایش است.
مقامات در کمیسیون مستقل انتخابات می گویند، در روز انتخابات و تا ۹ میزان هیچ مورد تقلب گسترده در روز انتخابات دیده یا گزارش نشده است. دیدگاه فعالان جامعه مدنی و خبرنگاران هم مشابه بوده است، هرچند آنها خاطر نشان كردند كه ممكن است تقلب هایی كه هنوز کشف نشده وجود داشته باشد، از جمله تقلب كه قبل از روز انتخابات اتفاق افتاده یا بعد از آن به آن تلاش خواهد شد، و تقلبی كه در ولسوالی ها اتفاق افتاده است. آنها گفتند با توجه به عدم امنیت و دسترسی به این مناطق برای مقامات دولتی و کمیسیون مستقل انتخابات و همچنین ناظرین و رسانه ها دشوار است. بنا” شناسایی این امر دشوار خواهد بود. به گفته فعال جامعه مدنی، صلحی، مناطقی که به بررسی بیشتر احتیاج دارند مناطقی است که تمام مواد اساس انتخاباتی توسط هلیکوپتر به آنجا منتقل گردیده و دسترسی به این مناطق دشوار است. به باور وی، از آنجایی که دولت هیچ کنترولی بر اکثر مناطق فراتر از مراکز ولسوالی ها ندارد، میزان مشارکت مردم بسیار اندک بوده و تنها مقامات دولتی رأی داده اند. وی گفت اگر در هنگام انتقال صندوق ها به شهر قندهار، هر صندوق رأی دهی از این مناطق که تعداد زیادی آراء را داشته باشد، بدین معنی است که بیشتر آراء تقلبی بوده است.
اگرچه هنوز میزان مشارکت مردم به طور کامل در مراکز رای دهی در شهر قندهار اعلام نشده است، اما ناظرین و خبرنگاران تخمین می زنند که تقریباً در حدود ۲۰۰۰۰ نفر در مرکز ولایت رای داده اند. تخمین آنها بر اساس آنچه در انتخابات پارلمانی سال ۱۳۹۷ بوده است، می باشد. صدیق رشتینی، خبرنگار رادیو آزادی، میگوید در حدود ۲۵۰۰۰ نفر رای خود را استعمال نموده اند (هرچند طبق آمار رسمی کمیسیون مستقل انتخابات در سال ۱۳۹۷ میزان مشارکت در این شهر ۴۲۵۵۸ نفر بوده است). آمار ۲۰۰۰۰ توسط مقامات کمیسیون مستقل انتخابات در کابل شامگاه روز انتخابات پارلمانی منتشر شده بود(گزارش قبلی شبکه تحلیلگران افغانستان را اینجا مشاهده نمایید ): گزارش ۲۵۱۵۳ رای از ۴۳ مرکز، احتمال دارد این اطلاعات از مناطق شهر و یا شاید برخی مناطق اطراف مانند دند، باشد (برای ولایت قندهار ۳۴ مرکز رای دهی پلان گردیده بود).
دو فعال جامعه مدنی و یک خبرنگار محلی، که هیچکدام از آنها نمی خواستند نام از ایشان برده شود، گفتند که آنها نگران این هستند که ناامنی در این ولایت فرصتی برای تعداد آراء ایجاد کنند و میزان مشارکت اعلام شده بالاتر از آنچه انتظار می رود باشد. این فعالان میگویند از آنجایکه حضور دولت محدود به مراکز این ولسوالی ها بوده، ناظرین نیز نتوانسته اند میزان مشارکت، رای دهی و شمارش آراء را بررسی و مشاهده کنند. نگرانی آنها از پر نمودن صندوق ها با آراء تقلبی قبل و بعد از انتخابات است.
نماینده ستاد انتخاباتی دکتر عبدالله از اسپین بولدك به شبکه تحلیلگران افغانستان گفت: “همه صندوق های رأی تحت مدیریت كامل ولسوال و قومندان امنیه ولسوالی بوده است. بنابراین، ناظرین برای این که ببینند آیا مقامات اقدام به پر کردن صندوق های رای کرده اند یا خیر، کار دشواری بوده است. (برای خواندن گزارش از تقلب سیستماتیک در ولایت قندهار به ویژه اسپین بولدک در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸گزارش قبلی شبکه تحلیلگران افغانستان را اینجا مشاهده نماید
قندهار: میزان مشارکت گزارش شده
طبق آخرین آمار کمیسیون مستقل انتخابات، ۱۶۷ مرکز از ۱۷۴ مرکز رای دهی پلان شده در قندهار، و از ۱۵۷۶ محل رای دهی پلان شده در قندهار، در روز انتخابات باز بود. هفت مرکز، با مجموع ۱۷محل رأی دهی بسته گزارش شده است. طبق آخرین آمار کمیسیون مستقل انتخابات از ولایت قندهار تقریباً ۱۹۴۰۰۰ رای گزارش شده است.
میزان مشارکت مردم در ولایت قندهار در انتخابات پارلمانی ۱۳۹۷ حدود ۳۰ درصد بود. آخرین آمار کمیسیون مستقل انتخابات میزان مشارکت در این انتخابات را کمی بیشتر(در حدود ۳۵ درصد) اعلام نموده است که براساس مشاهدات روز انتخابات در شهر قندهار، نبود مبارزات انتخاباتی جدی، و فقدان بازی های سیاسی قبل از انتخابات و همچنین موارد عدم تمایل مردم برای رأی دادن در مقابل تهدیدات طالبان بعید به نظر می رسد. چنانکه که توسط ناظرین در صحنه خاطر نشان شده است که نتایج آراء و روند رای دهی در مناطق دور افتاده نیازمند بررسی ویژه و دقیق تر می باشد.
۲. تخار/تالقان نظارت از روز انتخابات
شبکه تحلیلگران افغانستان از ده مرکز رای دهی در شهر تالقان مرکز ولایت تخار، در روز انتخاب بازدید نموده و با مقامات کمیسیون مستقل انتخابات، ناظرین، خبرنگاران، چند تن از نمایندگان نامزدان ریاست جمهوری و رای دهندگان صحبت نموده است.
تخار: قطع برق، انترنت و شبکه های مخابراتی
بتاریخ ۱ میزان، در یک درگیری میان نیروهای امنیتی و طالبان در ولایت کندز پایه های که برق تاجیکستان را به ولایت تخار انتقال می دهد، تخریب گریده است. ولایت تخار تقریباً یک هفته قبل از انتخابات ریاست جمهوری بدون برق بود. بعضی ادارات دولتی در جریان ساعت های کاری از جنراتور استفاده می نمودند. در جریان شب، فروشگاه ها و رستورانت های شهر که جنراتور دارند پر از مردم هستند که برنامه های تلویزیون یا اخبار تماشا و تلفن های همراه را چارچ می نمودند.
بتاریخ ۱ میزان، ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان در پیامی برای خبرنگاران افزود که آنها به شرکت های مخابراتی در شمال هشدار داده اند تا فعالیت خود را متوقف کنند. وی گفت اگر این فرمان نادیده گرفته شود آنها پایه های آنتن را تخریب می نمایند. او همچنان در پیامی به شبکه تحلیلگران افغانستان گفت امکان دارد این دستورالعمل در سرتاسر کشور اجرا گردد.
خدمات شبکه های مخابراتی و انترنت عمدتاً از تاریخ ۵ الی ۱۰ میزان غیر فعال بود. این مسئله نه تنها برای کمیسیون مستقل انتخابات که تلاش داشت با کارمندان خود در ارتباط شود بلکه برای اداره های دولتی و مردم مشکلات جدی را به بار آورده است. به همین دلیل مشکل است که از ۱۶ ولسوالی ولایت تخار و یا حتی بخش های دیگر از شهر که نویسنده بازدید نکرده است، گزارش داد. برای ملاقات با مقامات محلی، کمپاینر های کاندیدان ریاست جمهوری، خبرنگاران محلی و کارمندان جامعه مدنی، باید دفاتر و خانه های آنها را پیدا نمائیم و در بزنیم تا ببینیم آیا کسی برای صحبت در دسترس است یا خیر.
تخار: امنیت
درجریان روز انتخابات، حملات مستقیم به چند مرکز رای دهی در شمال غرب شهر تالقان، باعث مختل روند رای دهی گردید. زمانیکه از یک مرکز رای دهی بازدید نمودیم افراد محلی و کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات به شبکه تحلیلگران افغانستان در مورد این حملات گفتند. آنها افزودند که در ناوقت صبح روز انتخابات، دو راکت از محل نامعلومی یک مرکز رای دهی را در نزدیکی پوهنتون تخار هدف قرار داد. هیچ تلفات گزارش نگردیده است، اما روند رای دهی در نزدیکی آن مرکز را مختل کرد. کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات، در گفتگوی با شبکه تحلیلگران افغانستان در روز انتخابات، گفتند آنها فکر می کنند به دلیل حملات راکتی طالبان اکثر رای دهندگان ترجیح می دهند از نزدیک شدن به مرکز رای دهی خودداری نمایند.
طوریکه مشاهده گردید نیروهای امنیتی همانند انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ و انتخابات پارلمانی ۱۳۹۷هیچ پوسته و کمربند امنیتی در شهر تالقان یا اطراف آن ایجاد نکرده اند. جهت تامین امنیت مراکز رای دهی نیروهای امنیت ملی و پولیس ملی در همه مراکز توظیف گردیده بودند. شبکه تحلیلگران افغانستان تلاش نمود مقامات امنیتی را ملاقات نماید، اما موفق نگردید جهت کسب معلومات بیشتر با آنها در تماس شود. درگیری های شدید در برخی از مناطق شمالی ولایت تخار همچنان گزارش گردیده بود.
تخار: میزان مشارکت
میزان مشارکت در شهر تالقان، در مقایسه با انتخابات قبلی خیلی پایین بود. ناظر شبکه تحلیلگران افغانستان از ده مرکز رای دهی در داخل شهر بازدید نموده و در همه مراکز فقط تعداد انگشت شماری از مردم برای استعمال رای حضور داشتند. به طور نمونه، در لیسه ذکور ابو عثمان، با فهرست ۳۴۱۹ رای دهنده ثبت شده (اطلاعات فهرست رای دهندگان ثبت شده کمیسیون مستقل انتخابات را اینجا مشاهده نمائید) و ده محل رای دهی، تعداد رای دهندگان در نیمه روز فقط به ۷۵۰ نفر رسیده بود. رئیس مرکز رأی دهی اظهار داشت که در مکتب ذکور الفاروق از مجموع ۲۳۴۸ رای دهنده ثبت شده، فقط ۵۳۷ نفر رأی داده اند. در مکتب ذکور خطایان از مجموع ۱۶۰۱ نفر رای دهنده ثبت شده تنها ۳۰۸ نفر رای خود تا آواخر صبح استعمال نموده بودند. تا آواخر بعد از ظهر هنگامی که شبکه تحلیلگران افغانستان دوباره از مراکز رای دهی بازدید نمود تا مشاهده نماید آمار رای دهندگان افزایش یافته است یا خیر مراکز رای دهی خالی بودند. کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات در یکی از این مراکز به شبکه تحلیلگران افغانستان گفتند که آنها از نشستن و بازی گیم با تلفون های همراه شان خسته شده اند. آنها افزودند.”ما آینجا هستیم تا کار نمائیم،” اما اگر مردم برای رای دادن نیایند، این مشکل ما نیست بلکه انتخاب آنها است.” کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات درباره تعداد رای استعمال شده در این مراکز از میزان مشارکت مردم جزئیات بیشتر ارایه نمی دهند. در عوض آنها بیان نمودند آمار کل آراء را دو ساعت بعد پس از شمارش منتشر خواهند نمود.
مردم محل و کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات درباره آنچه به نظر می رسد میزان مشارکت مردم به گونه قابل توجهی پایین بوده است، اظهار نظر نمودند. تعدادی از آنها دولت را در عدم جلب اعتماد و پشتیبانی مردم مقصر دانستند. یکی از بزرگان محل گفت: افراد زیادی به دلیل عدم موفقیت دولت در ارائه خدمات در این دور انتخابات شرکت نکردند. حاجی قاسم، یکی دیگر از بزرگان محل و کمپاینر یکی از دسته های انتخابات ریاست جمهوری در انتخابات سال ۱۳۹۲ گفت: “به جزء از وعده ها، من هیچ نتیجه ای از کارم با نامزد ها ندیده ام. بنابراین، من دیگر برای هیچ کاندیدی کمپاین نمی کنم و اجازه نمی دهم تا خانواده و اقارب ام در انتخابات شرکت کنند.” معلمی در شهر تالقان به شبکه تحلیلگران افغانستان گفت مردم از وعده های خیالی خسته شده اند. وی افزود: کاندیدان فقط در صورت نیاز خودشان به سراغ حمایت مردم می آیند اما وقتی مردم به کاندیدان احتیاج دارند، آنها در دسترس نیستند.”
به دلیل مسدود بودن شبکه های مخابراتی، هنوز نمی توان گفت که رای دهی (میزان مشارکت مردم، مشکلات تخنیکی، فهرست رأی دهندگان و دستگاه های بایومتریک وغیره) در ۱۶ ولسوالی تخار چگونه بوده است، یا در واقع اگر رای دهی صورت گرفته است در ولسوالی های تحت مناقشه، منطقه ماوراء کوکچه؛ خواجه بهاوالدین، خواجه غار، ینگی قلعه و دشت قلعه چگونه بوده است. مقامات محلی یک روز قبل از انتخابات به نویسنده گفتند که هیچ انتخاباتی در ولسوالی درقد برنامه ریزی نگردیده است.
تخار: رأی دهی
تعدادی از مراکز رای دهی که شبکه تحلیلگران افغانستان در روز انتخابات از آنها بازدید کرده است، با مشکلات تخنیکی دستگاه های بیومتریک و پرینترها روبرو شده بودند. در چندین مرکز رأی دهی، دستگاه های بیومتریک یا هیچ چارچ نداشتند یا با پاوربانک وصل نمی گردید. در چندین مراکز دیگر، دستگاه ها رمز ورودی کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات را به سیستم نمی پذیرفتند. این امر باعث تاخیر در گشایش برخی از مراکز در زمان معینه(یعنی ساعت ۷صبح)گردید. در یکی از مراکز رای دهی که دستگاه بیومتریک رمز ورودی کارمند کمیسیون را نمی پذیرفت، از ناظر شبکه تحلیلگران افغانستان درخواست کمک گردید. در یکی دیگر از مراکز رای دهی حوالی ساعت ۷:۳۰ صبح، رئیس آن مرکز بدون اینکه متوجه گردد که دستگاه های بیومتریک چارچ ندارد (که همان وقت دستگاه را به پاوربانک وصل نمود) در حال گردش در صحن مرکز رای دهی بود.
فهرست رأی دهندگان مشکل دیگری در برخی از مراکز بود. به عنوان مثال، در مرکز رأی دهی مسجد پیر محمد خاکسار، دو رأی دهنده که قبلا در آنجا ثبت نام کرده بودند اجازه رأی به آنها داده نشد. تذکره های آنها استیکر همان مرکز رای دهی را داشت اما دستگاه بیومتریک آنها را شناسایی ننمود. موارد مشابه در چندین مرکز رای دهی دیگر نیز مشاهده گردیده است.
ناظر شبکه تحلیلگران افغانستان تمام مراحل را دنبال کرده تا ارزیابی نماید که چه مدت طول می کشد تا یک رأی دهنده رای بدهد. برای تسهیل روند رأی دهی، کمیسیون مستقل انتخابات فهرست رای دهندگان را در هر مرکز رأی دهی به دیوار نصب کرده و یک کارمند موظف گردیده که تذکره را دیده و رأی دهندگان را رهنمایی نماید که به کجا مراجعه نمایند. در هر محل رای دهی، یکی دیگر از کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات قبل از ورود رأی دهندگان دوباره تذکره ها را بررسی می نمود. زمانیکه رای دهنده وارد مرکز می گردید، در سه میز جداگانه، کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات ۱) با چراغ ویژهء تذکره را بررسی ۲) اطلاعات بیومتریک (اثر انگشت و عکس) رأی دهنده را ضبط ۳) و سپس برگه رای دهی را داده و انگشت رأی دهنده را رنگ می کردند. رای دهنده سپس به غرفه رای دهی رفته و رأی خود را استعمال می نمود. کل روند به طور متوسط برای هر رای دهنده سه الی چهار دقیقه را دربر می گرفت.
محبوب الله، از مقامات محلی کمیسیون مستقل انتخابات، به شبکه تحلیلگران افغانستان گفت که به دلیل مسدود بودن شبکه های مخابراتی و عدم اتصال به انترنت، دستگاه های بیومتریک بطور کامل به کمیسیون مستقل انتخابات در کابل فرستاده خواهند شد. وی افزود که تمام اطلاعات وارد دستگاه های بیومتریک گردیده و دفتر کمیسیون مستقل انتخابات در کابل دستگاه ها را به انترنت وصل و میزان مشارکت مردم را محاسبه می نماید.
در مراکز رأی دهی که در روز انتخابات از آن بازدید به عمل آمد، شبکه تحلیلگران افغانستان با برخی ناظرین بنیاد انتخابات شفاف افغانستان (TEFA)، مجتمع جامعه مدنی افغانستان و همچنین نمایندگان کاندیدان که روند رأی دهی را برای دو نامزد فعلی ریاست جمهوری اشرف غنی و عبدالله عبدالله مشاهده می نمود سرخورد. محبوب الله، از مقامات محلی کمیسیون مستقل انتخابات به شبکه تحلیلگران افغانستان گفت: کمیسیون کارت های ناظرین را برای همه کاندیدان آماده کرده است، اما تنها تعداد معدودی از نامزدها ناظر برای نظارت آرای شان اختصاص داده اند(وی از نامزد خاصی نام نبرد).
عبدالغفور ابراهیمی، خبرنگار محلی، به شبکه تحلیلگران افغانستان گفت که تنها سه نامزد ریاست جمهوری اجماع بزرگی را در ولایت تخار برگزار کرده اند. وی گفت، دیگران هیچ پیکار انتخاباتی در این ولایت نداشته اند.
تخار: میزان مشارکت گزارش شده
طبق آخرین آمار کمیسیون مستقل انتخابات، ۱۶۹ مرکز از ۲۲۹مرکز رای دهی پلان شده و ۷۹۱ محل از ۱۰۲۶ محل رای دهی پلان شده در ولایت تخار، در روز انتخابات باز گردیده بود. ۶۰ مرکز با ۲۳۵ محل رای دهی بسته بودند. در ولایت تخار طبق آخرین آمار کمیسیون مستقل انتخابات، در مجموع حدود ۶۴۰۰۰ رأی گزارش شده است. میزان مشارکت مردم در انتخابات پارلمانی ۱۳۹۷ در تخار بیش از ۶۰ درصد بوده است. به نظر می رسد میزان مشارکت فعلی مردم کمتر از ۲۰ درصد است که متناسب با شرایط حال حاضر می باشد، اگرچه تعداد زیادی از آراء که از مناطق دور افتاده ناامن به دست می آیند باید مورد بررسی دقیق قرار گیرند.
بیاکتنې:
دا مقاله په وروستي ځل تازه شوې وه ۱۵ ثور / غويی ۱۳۹۹
