سومین انتخابات پارلمانی افغانستان پس ازطالبان، همراه با مشکلات تخنیکی و درگیری های قابل توجه درشماری ازولایات آغاز گردیده است. ساعت های رای دهی اینک تمدید گردیده است. حتی دراکثرمناطق کابل، مراکز رای دهی تا ساعت ۹:۳۰ صبح باز نشده است.گزارش های گسترده از کمبود مواد رای دهی، عدم بلدیت کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات با دستگاه بایومتریک– که برای اولین بار در افغانستان جهت جلوگیری از رای دهی مکررمورد استفاده قرار می گیرد – و انفجار، حملات و مسدود نمودن جاده ها، و همچنان ممانعت رای دهندگان توسط طالبان نیز پخش شده است. تا ظهرده ها مورد تلفات در اثر پرتاب موشک وهاوان درولایت کندز و بعداً درکابل گزارش شده است. ماسوای دایکندی، که والی رای دهی را درشهر نیلی مرکز آن ولایت با مراسم مختصری آغاز نمود، دردیگرمناطق، رای دهی بدون مراسم بوده است. توماس روتیک وبقیه تیم شبکه تحلیل گران افغانستان نگاه اولیه خویش را از روز نخست انتخابات پارلمانی سال ۱۳۹۷ در این گزارش بیان نموده اند. با گزارش علی محمد سباوون از ولایت قندهار، عبید علی ازشهر تالقان، روح الله سروش از مزار شریف، احسان قانع از شهرنیلی/دایکندی، سید رضا کاظمی ازولایت هرات، فضل مظهری از شهر شرنه/پکتیکا، علی یاورعادلی و یلینا بلیثا از کابل.
مشاهدات کلی در مورد آمادگی و مشارکت
بر اساس صحبت های غیررسمی کمیسیون مستقل انتخابات، تا ظهر، تنها حدود ۳۰۰۰ مراکز رای دهی در سراسر کشور باز شد که حدود ۲۳۰۰(۶۰ درصد) آن ساعت ۱۰:۰۰ صبح باز گردیده بود. به گفته منابع، اقدامات لازم روی دست گرفته شده است که این آمار افزایش یابد. پروسه رای دهی قراربود ساعت چهاربعد از ظهر به پایان برسد، اما عبدالبدیع صیاد رئیس کمیسیون مستقل انتخابات دریک کنفرانس مطبوعاتی اعلام نمود که مراکز رای دهی فراتر از زمان تعیین شده بازخواهد بود تا زمان تلف شده “جبران”شود. او بخاطر تاخیر در باز شدن مراکز رای دهی عذر خواهی نمود. صیاد گفت، مراکز رای دهی که با تاخیر باز شده امروز تا ساعت ۸:۰۰ شب باز خواهند بود، و در صورتیکه مراکز رای دهی تا ساعت ۱:۰۰ بعد از ظهرباز نشده باشد، انتخابات آن در روز یکشنبه، ۲۹ میزان، نیز ادامهخواهدیافت( گزارش را اینجا بخوانید).(۱)
دربسیاری از مناطق کابل، هرات، پکتیکا و بلخ کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات ساعت۷:۰۰ صبح، زمانی که مراکز رای دهی قرار بود باز شود، به مراکز رسیدند. آنها شروع به آماده سازی نموده و به ناظران اجازه نظارت ندادند. (۲) کارمند شبکه تحلیل گران افغانستان که یک مرکزرای دهی در رحمان مینه واقع درجنوب شرق کابل را نظارت نموده می گوید که صندوق های رای دهی آماده نبوده و به ناظران نیز اجازه ورود داده نه شد، در حالیکه، صف های طولانی رای دهندگان در هر دو طرف اعم از مردان و زنان شکل گرفته بود. رای دهی با تاخیر، ساعت ۷:۴۵ صبح آغاز گردید. شبکه تحلیلگران افغانستان ازمنابع محلی درپکتیکا گزارش دریافت نمود که دربسیاری از مراکز رای دهی فهرست رای دهندگان ناقص یا هم فاقد بسیاری از نام ها بود. (۳)کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات درشهر شرنه پکتیکا، در دفاع از تاخیر در آغاز رای دهی، به شبکه تحلیل گران افغانستان گفت، مردم در ولایت ” تابیدار شوندحدود ساعت ۸:۰۰به کار شروع مینمایند”. کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات همچنان در بسیاری از نقاط استفاده از تلفن های دوربین دار را ممنوع کرده اند، احتمالاً این کار برای جلوگیری ازعکس گرفتن رای دهندگان ازبرگه های شان است (روشی برای “اثبات رای” به کاندیدهایی که ممکن است برای کسب رای با توافق رأی دهنده پول پرداخت نموده) که کارنطارت را نیز دشوار ساخته است. آنعده از رای دهندگان که تلفن های دوربین دار داشتند مجبور به ترک مرکز رای دهی گردیدند چون هیچ ضمانتی برای نگهداشتن تلفن در بیرون از مرکز وجود نداشت، وبرخی از آنها ممکن برای رای دادن باز نگردند. اعتراضاتی هم در مورد از قبل اعلان نشدن این محدودیت وجود داشت.
درکابل تنها چند مرکز رای دهی درست در زمان تعیین شده، ساعت۷:۰۰صبح، باز شد. لیسه عالی امانی جائیکه رئیس جمهور اشرف غنی و آقای صیاد رئیس کمیسیون مستقل انتخابات، آرای خود را استعمال نمودند شامل آن می گردد. رئیس جمهور غنی در یک سخنرانی کوتاه یک بار دیگر توضیح داد چرا رای دهی درغزنی وقندهار به تعویق افتاده است و به رای دهندگان اطمینان داد که ازحق رای شان محروم نمی شوند. بر اساس چشم دید شبکه تحلیل گران افغانستان در هرات، رای دهی درکل حدود ساعت۸:۰۰صبح آغاز گردید. ورسانه های افغانستان عکس های تعدادی از والیان را که رای خود را استعمال نمودند، منتشر کرده است.
به نظرمی رسد که در بسیاری از مناطق روستائی، پس از تهدید طالبان درآستانه انتخابات به دلیل مسدود نمودن جاده ها و یا درگیری ها(دست کم در ۱۰ولایت)هیچ رای دهی صورت نه گرفته است. اولین حادثه امنیتی صبح از ولسوالی خوشی ولایت لوگر جائیکه یک مرکز رای دهی لحظاتی بعد از آغاز رسمی رای دهی مورد حمله قرار گرفت، گزارش شد. طبق گفته منابع امنیتی درکابل، ۱۰۷ مورد خشونت در سراسر کشور رخ داده است، که تنها ۲۷مورد آن تا ظهر در ولایت کابل گزارش شده است. بیشتر موارد دیگر از ولایت کنر و حوزه شمال شرق، به ویژه کندز، گزارش گردیده است.
ظهر همان روز یکی از مسوولین نهادهای نظارتی کشور، موسسه انتخابات آزاد وعادلانه افغانستان(فیفا) می گوید “وضعیت ازکنترول کمیسیون مستقل انتخابات خارج گردیده است.”
نجیب دانش سخنگوی وزارت امورداخله به یک خبرگزاری درکابل گفت که۴۹۰۰ مرکزرای دهی با بیش از ۲۰۰۰۰محل رای دهی (۴)در ۳۲ ولایت افغانستان باید بازشود. این رقم اغراق آمیز به نظر میرسد– به احتمال زیاداین تعداد مراکز را کمیسیون مستقل انتخابات در نظر داشت باز کند. به هرحال، تا اوایل صبح، بسیاری از این مراکز همچنان بسته بودند.
درشب انتخابات،کمیسیون مستقل انتخابات اعلام نمود که قراراست ۵۰۷۴محل رای دهی باز گردد، (درحالیکهچند روز قبل از انتخاباتصحبتاز۵۱۰۰محلبود)اما ]تقلیل:۱۷۲[ مرکزرای دهی مربوط قندهار می باشد که بعد از کشته شدن قومندان امنیه جنرال عبدالرازق، درروز پنجشنبه ( گزارش شبکه تحلیل گران افغانستان را اینجا بخوانید) انتخابات آن به تعویق افتاد، بنابراین، هیچ یکی از این ارقام به طور کامل درست نیست. در ابتدا، توقع میرفت۲۲۹۲ مرکز رای دهی مورد استفاده قرارگیرد، اما این رقم کاهش یافت چون نیروهای امنیتی قادر به تامین امنیت آنها نبودند(جزئیات بیشتر را در این گزارش بخوانید).
کمیسیون مستقل انتخابات رسماً ادعا نمود که درده ولسوالی پنج ولایت ازجمله موسی قلعه، دیشو، نوزاد، خانشین/ریگ، باغران در ولایت هلمند; کاکر/خاک افغان در زابل; یمگان و وردوج در بدخشان; دهنه غوری در بغلان وولسوالی کوهستانات در ولایت سرپل، هیچ انتخابات برگزار نخواهد شد. درحالیکه، شبکه تحلیل گران افغانستان اطلاعاتی را از منابع محلی دریافت نموده،ب طورنمونه، در چهار ولسوالی ولایت زابل، ارغنداب، میزان،سیوری و کاکر/خاک افغان- به دلیل ادامه جنگ، قبل از ظهر هیچ رای دهی وجود نداشته. از طرف صبح راه به طرف مرکز ولسوالی شهرصفای ولایت زابل، همچنان به دلیل جنگ مسدود بوده و مواد انتخاباتی لحظات آخر ظهر به این ولسوالی رسیده است. دریک مرکز رای دهی در ولسوالی شاهجوی مواد انتخاباتی به صورت ناقص ارسال گردیده بود و این کاستی باید قبل از شروع رای دهی تصحیح می گردید. بعد ازظهر نیروهای دولتی، عملیاتی را در دو ولسوالی سیوری، ومیزانه ولایت زابل، که روند انتخابات در آن اصلابراه نیفتاد، آغاز نموده بود.
درکنفرانس مطبوعاتی یک روز قبل از انتخابات(بتاریخ ۲۷میزان) آقای عبدالبدیع صیاد رئیس کمیسیون مستقل انتخابات، از طالبان خواست با اعلام آتش بس در آن روز به مردم اجازه استفاده از حق رای بدهند. به این خواست توجه نگردید. در روزهای قبل از انتخابات، طالبان یک سری اعلامیه هایی صادر نموده و از علما و معلمین خواستند که از انتخابات حمایت نه نمایند، حال آنکه کمیسیون نظامی طالبان هشدار داده که در روز انتخابات “تمامی مسیرهای بزرگ و کوچک” را مسدود می نماید و از مردم تقاضا نمود که از خانه های شان بیرون نشوند ( نقل قول دراینجا). در اوایل ماه میزان طالبان خواهان تحریم انتخابات شده واعلام نمودند که برای جلوگیری از انتخابات “ازهیچ عملی دریغ نمی نمایند” و علاوهنمودندکه به تمامی مجاهدین خود”دستورداده اند تا ازجانغیرنظامیانوملکیت شان حفاظتنمایند” (…) و تنها آنانی را که از مراکز محافظت می نمایند مورد حمله قرار دهند.( نقل قول دراینحا).
مشارکت
میزان مشارکت تا کنون مختلط بوده است. در شهرهای بزرگ و بسیاری از مراکز ولایات، مشارکت مردم خوب گزارش شده است. ویدیوها در شبکه های اجتماعی در کابل، هرات، میمنه، جلال آباد، لشکرگاه و گردیز وهمچنان ولسوالی هایی مانند انجیل و گذره ولایت هرات،بتیکوت در نزدیکی شهر جلال آباد و ولایت پنجشیردر کل، صف های طولانی رای دهندگان از مردان و زنان را نشان می دهند. کارمندان شبکه تحلیل گران افغانستان مشارکتخوب مردم را در شهرو ولسوالی های همجوارهرات و مزار شریف تائید می نمایند.
در بعضی جاها مانند مناطق هزاره-نشین درغرب کابل و بعضی مناطق تاجک-نشین درخیرخانه، مشارکت مردم بسیار چشم گیر بوده است. رای دهندگان به شبکه تحلیل گران افغانستان، گزارش نموده اند دریک محل رای دهی درخیرخانه، سه تن از کاندیدان به رای دهندگان پول توزیع نموده و تعداد ناظران”بیشتر از رای دهندگان” است. دریک مرکز در شهر نیلی، شبکه تحلیل گران افغانستان ملاحظه کرده است که ۵۰۰ تن ازرای دهنده گان ساعت ۶:۳۰ صبح صف کشیده بودند. درشهر مزارشریف اوایل صبح مشارکت مردم خوب بود و تاظهر کاهش یافت. در مناطق دیگر تعداد رای دهندگان محدود بود، در یک مرکز رای دهی در شهر شرنه پکتیکا، تنها یک زن از مجموع ۲۵زن ثبت شده، صبح امروز رای داد.
در بسیاری از مناطق، رای دهندگان زودتر از زمان تعین شده یا سروقت به مراکز رای دهی رسیده بودند، امابه دلیل عدم آمادگی کمیسیون مستقل انتخابات منتظر آغاز روندبوده و بالنتیجه خشم میان جمعیت درحال افزایش بود. درولسوالی قره باغ واقع در شمال کابل رای دهندگان معترض شاهراه کابل-پروان را به دلیل نرسیدن مواد انتخاباتی با حریق نمودن تایرها مسدود نمودند.
یکی از مقامات دولتی در گفتگو با شبکه تحلیل گران افغانستان، که نخواست ازش نام برده شود، با دورزدن بی نظمی ها گفت، “مشکلات جزئی” بوده تنها این که کارمندان کمیسیون ناوقت به محل رسیدند.
بایومتریک
در رابطه بااستفاده از روشهای جدید بایومتریک، شبکه تحلیل گران افغانستان در شهر شرنه پکتیکا دریافته زمان ثبت بایومتریک رای دهندگان که یک دقیقه پیش بینی گردیده بود – مدت ۴الی ۸دقیقه را در برگرفت(گزارش شبکه تحلیل گران افغانستان را اینجا بخوانید). به نظر میرسد دستگاه های شناخت رای بایومتریک به راحتی قادر به تشخیص اثر انگشت افراد نبوده، ولی اکثر دستگاه ها فعال بود و تعدادی هم که کار نمی نمود برای ترمیم یا تعویض مسترد شد.
حد اقل در چهار مرکز رای دهی در شهر نیلی ولایت دایکندی، دستگاه های بایومتریک کار نمی کرد. و در مرکزرای دهی واقع در لیسه عالی سنگ موم اکثر رای دهندگان مدت دوتا سه ساعت را در صف منتظر می ماندند تا رای خود را استعمال کنند. گروه ده نفری از ناظران کاندیدان در گفتکوبا شبکه تحلیل گران افغانستان بیان نمودند که روند رای دهی بسیار کندمیباشد.طبق چشم دید شبکه تحلیل گران افغانستان، طولانی ترین مرحله رای دهی در شهر نیلی دایکندی، نه پروسه انگشتنگاری، بلکه یافتن جزییاترای دهندگان در فهرست نام ها بود. در یک مرکزکه درآن مشکلی وجود داشت، تعداد رای دهندگان محل را ترک نموده وگفتندبعداً برخواهند گشت.
در چندین مرکز رای دهی درشهر تالقان، مشکلات عدم کارایی سیستم بایومتریک وجود داشت. کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات بیش از پنج دقیقه را بر یک رای دهنده صرف می نمودند، و یافتن نام رای دهنده در لست نام ها زمان زیادی میبرد. درچند مورد شبکه تحلیل گران افغانستان مشاهده نموده که رای دهندگان از یک محل به محل دیگر برای یافتن نام های شانرفته اند.
دریک مرکز رای دهی واقع در کارته بخدی مزارشریف، ناظری به شبکه تحلیل گران افغانستان از ازدحام بیش از حد صحبت کرد که در نتیجه آن مشکل کمبود اوراق رایدهی بروزکرد. یک ناظر دیگر به شبکه تحلیل گران افغانستان گفت به بسیاری از مراکز، فهرست های ناقص ارسال گردیده بود و این باعث سرگردانی مردم برای یافتن نام های شان ازیک مرکز به مرکز دیگر گردید.
شبکه تحلیل گران افغانستان ملاحظه نمودکه در مزار شریف بعضی از رای دهندگان از برگه های خویش درجریان رای دهی عکس می گرفتند. شاید برای اثبات صداقت در رایدهی به فردی که طبق گفته آنها رای خود را بروی فروخته اند.
خبرنگار افغان احمد ولی سرحدی ازشاهجوی زابل در شبکه اجتماعی گزارش داده است که رای دهندگان از ظهر در صف های طولانی به انتظار فعال شدند ستگاه های بایومتریک ایستاده اند. کارمند شبکه تحلیل گران افغانستان که از یک مرکز رای دهی در کابل باز دید نموده می گوید،کل روند رای دهی میان سه تا پنج دقیقه را در بر میگیرد.
حوادث امنیتی در سراسر کشور
تا کنون بیشترین تلفات از کندز گزارش شده است. طبق گفته یکی ازهمکاران شبکه تحلیل گران افغانستان که منطقه را از تخار نظارت می نماید، بر اساس صحبت یک خبرنگار مقیم کندز، حدود ۳۰ نفر- غیر نظامی واعضای نیروهای امنیتی- به اثر شلیک راکت، موشک ودرگیری های پراکنده، امروزصبح دربرخی ازنقاط شهر و خارج از مرکز شهر، زخمی شده اند. بر اساس صحبت ناظران انتخابات با شبکه تحلیل گران افغانستان، دو هاوان به یک مراکز رای دهی در مرکز کندز اصابت نموده وطبق گفته مقامات در شفاخانه ولایتی کندز آمار تلفات به سه کشته افزایش یافته- که در میان کشته شده گان دو نفر ازکارمندان کمیسیون مستقل انتخابات از مکتب متوسطه چرخ آب واقع در شرق شهر نیز می باشد– وتعداد زخمیان۳۹ نفر گفته شده است.
ساعت ۱۱:۰۰ صبح زمانی که بر تعدادنیروهای امنیتی افزوده شد، شلیک گلوله درکندزکاهش یافته وکاندیدان نیزبا فراهم نمودن ترانسپورتتلاش نمودند تا مردم رابرایرفتن پای صندوق های رای به بیرون آمدن از خانه های شان تشویق نمایند. با وجود این گزارش شده است که تعداد زیادی ازمردم هنوزهم هراس داشت که رای بدهند و شاهراه کندز- تخارمسدود ماند.
به اساس گزارش فرانس پرس در کابل دست کم۳۰نفر به شفاخانه تروما که توسط موسسه ایتالیایی راه اندازی شده است، برده شده است که در میان آنها جسد یک کودک نیز بوده است. مقامات صحی افغانستان می گویند حد اقل ۳نفرکشته و ۳۰نفر زخمی شده اند.
پرتاب راکت های طالبان همچنان بر لشکرگاه (هلمند) نیزگزارش شده است. در پکتیا تا ظهر، یکنفر زخمی گردیده است – (جزئیات بیشتر اینجا). وسایل انفجاری که عمدتاً در کابل مورد استفاده قرار گرفته بیشتر برای ارعاب رایدهندگان بوده تا آسیبزدن به آنها.
رسانه های افغانستان (تاالحال) درمورد اتفاقات امنیتی سکوت اختیارنموده است. شبکه تحلیل گران افغانستان از یک منبع معتبر که با رسانه ها همکاری دارد اطلاع حاصل نموده که یک توافق نانوشته میان بعضی از رسانه های کلیدی صورت گرفته که تا ظهر هیچ حادثه امنیتی را گزارش نه نمایند.
کابل
پایتخت تا ساعت ۱۲:۳۰ بعد از ظهر ده انفجار کوچک واصابت یک راکت درمنطقه گولایی خیرخانه واقع در شمال شهر، را تجربه نمود. اولین انفجار در جنوب شرق منطقه ارزان قیمت(ناحیه۱۲) درروبروی یک لیسه مرکز رای دهی و در مرکز رای دهی واقع لیسه عالی بی بی سارا، (ناحیه۱۵) رخ داده است. دو ماین در بیرون از مکتب ذبیح الله عصمتی واقع در رحمان مینه، جنوب شرق کابل (ناحیه۸) انفجار نموده و مرکز موقتاً تخلیه گردید. انفجاری در قلعه شهاده (ناحیه ۶) روبروی مسجد احمدی همچنان باعث تخلیه و مسدود شدن مرکزشد. هیچ تلفاتی از کابل گزارش نگردیده است.
راای دهندگان در جنوب شرق کابل گفتند که حضور پولیس و نیروهای امنیت ملی چشمگیربود در حالی که گزارش هایی از مناطق هزاره-نشین در غرب می گوید نیروی پولیس به ندرت در محل حضور داشتند.
هرات
درهرات، مانند دیگر شهرها تدابیر شدید امنیتی برقراربود. در داخل شهر و سرک های منتهی به شهر ازدحام ترافیکی کم بوده است. سرک های منتهی به مقام ولایت بصورت عموم به روی شهروندان مسدود گردیده بود.
در ولسوالی های تحت مناقشه اوبه و پشتون زرغون، راای دهندگان در مناطق مصئون تر ظاهرشدند. دراوبه، مرد جوانی که خانمش را که کارمند کمیسیون انتخابات است همراهی می نمود، به شبکه تحلیل گران افغانستان گفتکه “رقم خوبی” از مردم در حدود ده مرکز رای که درمناطق امن ولسوالی قرار دارد، آرای خود را استعمال نمودند، خصوصاً آنهائیکه نزدیک به مرکزولسوالی بود وباش دارند. مشکلاتی که او بیان نمود مربوط به سه مرکز باقی مانده این ولسوالی بود. طالبان با پخش شب نامه به مردم هشدار دادند کسانیکه در انتخابات سهم بگیرند یا برای کمیسیون کار نمایند،از سوی این گروه کشته و یا هم ناخن هایشان قطع خواهدگردید. در یکی از محلات، امروز صبح هیچ کسی برای رای دادن حاضرنگردید. نیروهای امنیتی بعداً برای فراهم نمودن زمینه رای دهی گماشته شدند.
بنابر اظهارات یکی از کارمندان کمیسیون انتخابات در ولسوالی پشتون زرغون “صف هایی از مردان و زنان تشکیل گردیده و مردم رای میدهند. طبق برآورد وی با بازشدن۷۰فیصد مراکز رای دهی در این ولسوالی، مشارکت مردم خوب بوده است. کلیه۳۰درصد باقی مانده مراکز رای دهی مسدود بوده و توقع نمیرود که باز گردد. ( این مشخص نیست که آیا این شامل ۲۲۹۲مراکزی می گردد که کمیسیون قبلاً ازگشودن آنها اظهار عجزکرده و یا برعلاوه آناست).
تخار و کندز
مراکز رای دهی بطور معمول فعالیت نموده و مردم هنوز هم به صورت گروهی از قریه جات به نزدیکترین مرکز رای دهی برای رای دادن می آیند. امروز بعد از ظهر، حضور مردم در مراکز کم تر بود. در تخار رای دهی به دلیل مشارکت پر رنگتر زنان در مقایسه با مردان، جالب تر بود. کارمندان کمیسیون انتخابات و رای دهندگان حالا با دستگاه های بایومتریک آشنایی بهتری دارند و میتوانند به سرعت آنها را بکاراندازند. در دو مرکز رایدهی، شبکه تحلیل گران افغانستان مشاهده نموده که سه دقیقه زمان میبرد تا رای دهنده بتواند رای خود را به صندوق بریزد.
مرکز شهر تالقان آرام وگشت وگذار مردم محدوداست. نیروهای امنیت ملی در ورودی شهر پوسته های تلاشی ایجاد نموده است. همچنان اردوی ملی در اطراف شهر مستقرگردیده و پولیس در داخل شهر امنیت مراکز را به عهده دارد، هر رای دهنده تلاشی می شود. تمامی موترهایی که قصد ورود به شهر را دارند توسط نیروهای امنیت ملی واردوی ملی بازرسی می شوند. طالبان، ساعت یازده قبل از ظهر خط برق را تخریب نموده که در نتیجه بخشی از شهرتالقان بدون برق مانده است. شبکه تحلیل گران افغانستان هم چنان درگیری در نزدیکی مراکز ولسوالی دشت قلعه و خواجه بهاوالدین، را تائید می نماید. این مشخص نیست که دراین مناطق پروسه رای دهی کاملاً متوقف گردیده است یا خیر. شاهراه تالقان-دشت قلعه به دلیل جنگ مسدود میباشد.
شهر کندر از زمانی که طالبان پایه برق را تخریب نموده، برق ندارد. وهمچنان شاهراه کندز-تخار را از دو روز بدینسو مسدود نموده اند. شلیک های دوامدار و مکرر طالبان در صبح باعث کاهش مشارکت مردم گردید. با گماشته شدن تعداد بیشتر نیروهای امنیتی و فراهم نمودن وسایل نقلیه جهت انتقال رای دهندگان به مراکز رای دهی توسط کاندیدان، مشارکت مردم در حال افزایش است.
پکتیا و پکتیکا
یک آله کوچک انفجاری در لیسه عالی تیره ، بیرون از گردیز، مرکز پکتیا از اوایل صبح، جابجا گردیده بود که خنثی شد. مشارکت مردم در شهرخوب بود. تنها سه مرکز رای دهی، در ساحه مکرب خیل، لیسه باتور و لیسه حبیب الله زومتی، در مرکز ولسوالی زرمت باز گردیده است. تمامی مراکز دیگر مسدود می باشد و طالبان مسلح در مقابل آنها ایستاده و مواد انتخاباتی را نمی توان فرستاد. یک راکت در بازارنزدیک به تعمیر مرکز ولسوالی اصابت نموده و یک نفر را زخمی نموداست. درپکتیکا، جنگ جویان طالب راکت هایی را بالای منطقه جهادمینه درحدود ۱۵ کیلومتری شمال شهر شرنه، وهمچنان ولسوالی های ارگون، سرروضه، متاخان، و سروبی شلیک نمودند. هیچ تلفاتی گزارش نشده است. براساس اظهارات حمیدالله عمرخیل معاون قوماندان امنیه۲۰۰۰پولیس توظیف گردیده است تا امنیت انتخابات را تامین نمایند. آنها به کسی اجازه نمیدهند درشهرازموترسایکل استفاده نمایند، اما استفاده از موتر مجاز است.
وردک و لوگر
درولایت میدان وردک، هیچ رای دهی در مرکز ولسوالی سیدآباد و شیخ آباد صورت نه گرفته است. در نزدیکی های سیدآباد، در تنگی دوآب، طالبان پوسته تلاشی ایجاد نموده و مردم را اجازه نمیدهند به بازار آمده رای دهند. در شیخ آباد، بعد از بازدید یک کاندید محلی یک روز قبل از انتخابات، جنگ جویان طالب با حضور یافتندر محل، شروع به شلیک های هوائی نمودند. صبح امروز، بازار خالی و تمامی دکاکین بسته است و هیچ رای دهی انجام نمی شود. دوتن از کارمندان کمیسیون انتخابات و پولیس بعد از حضور یافتن، امروز صبح محل را ترک نمودند. همچنان در ولسوالی چک پس ازهشدار طالبان به مردم هیچ رای دهی صورت نگرفت.
وضعیت مشابهی از منابع محلی در ولسوالی محمدآغه ولایت لوگر گزارش شده است. آنجا نیزطالبان کسی را اجازه ورود به بازار نداده ورای دهی هم صورت نگرفته است. مردم محل عکس های حضور طالبان در محل با وسایل جنگی و سوار برموترسایکل را ارسال نموده اند. در لیسه عالی قریه زاهد آباد نزدیک محمدآغه، رای دهندگان ساعت ۹:۳۰ صبح پای صندوق ها رفتند تا رای خود را استعمال نمایند اما سراغی ازکارمندان کمیسیون انتخابات، برگه های رایدهی، فهرست رای دهندگان ودستگاه های بایومتریک نه بود و رای دهندگان دوباره محل را ترک نمودند.
بغلان
منابع محلی در ولسوالی تاله و برفک ولایت بغلان به شبکه تحلیل گران افغانستان گفتند که هیچ مرکز رای دهی باز نگردیده و صندوق های رای دهی به مهمان خانه یکی از وکلای برحال تحویل داده شده است.
پالیسی اطلاع رسانی کمیسیون مستقل انتخابات
به دور از دو کنفرانس مطبوعاتی، کمیسیون مستقل انتخابات اطلاعات اندکی به دست نشر سپرده است. تا کنون در ویب سایت انگلیسی هیچ اطلاعاتی به روز نشده و در ویب سایت دری تنها خلاصه یکی از کنفرانس های مطبوعاتی را نشر نموده است . کاندیدان و رای دهندگان در شبکه های اجتماعی اصرار دارند کمیسیون در محلاتی که مشکل وجود دارد، حضور یابد. آخرین خبر در ویب سایت آن بتاریخ ۲۶میزان سال ۱۳۹۷نشرشده، وآخرین تویت کمیسیون، نیز که امروز صبح در زمان آغاز رایدهی صورت گرفته، در ساعت هشت صبح بوده است.
(۱) جزئیات بیشتر در موردفیصله کمیسیون مستقل انتخابات برای رسیدگی به مشکلات انتخاباتی:
امروز صبح پس از آغاز رای دهی، کمیسیون انتخابات دو فیصله راجهت مدیریت نارسائی ها از قبیل: با تاخیر بازشدن مراکز رای دهی، مشکلات در فهرست رای دهندگان، و دستگاه های بایومتریک، کهدربعضیازمراکزبوجود آمده،صادر نمود. کمیسیون انتخابات در فیصله شماره (۸۸-سال ۱۳۹۷) چنین حکم می نماید درمحلاتی که فهرست رای دهندگان وجود ندارد یا قسماً موجود نباشد، فهرست رای دهندگان توسط دفاتر ولایتی کمیسیون چاپ و به آن مراکز ارسال گردد. اگر این امکان پذیر نیست، رای دهی به اساس برچسپ تائید شده رای دهندگان صورت گیرد]کسانی که تذکره شان برچسپ تأئید شده آن محل را دارند میتوانند رایدهند[ و یک فهرست رای دهی قلمی ازآنها ساخته شود.
در فیصله شماره (۸۹سال ۱۳۹۷) کمیسیون انتخابات حکم می نماید در محلاتی که دستگاه های بایومتریک ازکار باز مانده، یا نرسیده است، ازگزینه های تخنیکی]که معلوم نیست چی معنی میدهد[ بخاطرحل مشکل استفاده گردد. در صورتیکه مشکل کماکانپابرجاباشد، ماشین های احتیاطی و یا ماشین های مراکز بسته استفاده گردد. اگر مشکل باز هم باقی ماند، رایدهی باید بر اساس فهرست رای دهندگان ادامه یابد و به مردم اجازه رای دهی داده شود. درآخر باید رئیس محل و ناظرین موضوع را در ژورنال نوشته و تأًئید ناظرین و مشاهدین را اخذ نماید.
همچنان فیصله نمود محلاتی که کارمندان با تاخیر رسیده اند(کمیسیون استدلال نمودچون بعضی از معلمان بحیث کارمندان کمیسیون ایفای وظیفه مینمایند بنابر دلایل امنیتی قادر نبودند به موقع گزارش دهند) ویا مواد انتخاباتی با تاخیر رسیده است، زمانرای دهی الی ساعت ۶بعد از ظهر تمدید میگردد(دراعلامیه کتبی ساعت ۶بعد از ظهرذکر گردیده است، درحالیکه رئیس کمیسیون انتخابات درجریان کنفرانس مطبوعاتی زمانرای دهی را ساعت ۸شام بیان نمود) و رای دهی الی پذیرفتن رای دهندگانی که در صفایستاده باشند،ادامه یابد. محلاتی که تا ساعت یک بعد از ظهر باز نگردیده انتخابات آنها فردا برگزار خواهد شد.
(۲) درطرز العمل رای دهی و شمارش آراء آمده است”رئیس محلات رای دهی آغاز رای دهی را باید ساعت ۷صبح در حضور ناظرین و مشاهدین اعلام نماید.”
(۳) درصورت عدم موجودیت فهرست رای دهندگان،کمیسیون مستقل انتخابات چنین فیصله نمود:
در محلات رای دهی که در مجموع فهرست رای دهندگان وجود ندارد و یا قسماً برخی از حروف(از نام ها) وجود ندارد، ابتدا مراکز اًی دهی که نزدیک به دفاتر ولایتی هستند، فهرست رای دهندگان از دفاتر ولایتی چاپ و به آن مراکز که نزدیک به دفاتر ولایتی هستند ارسال گردد، و در دیگر محلات ]دوردست[رای دهی به اساس برچسپ تائید شده اًی دهندگان صورت گیرد]کسانی که تذکره شان برچسپ تاًئید شده آن محل را دارند میتوانند رای بدهند[ و یک فهرست رای دهی قلمی برای آنها به اساس فهرست رای دهندگان ساخته شده]مشابه بافهرست واقعی [ وتوسط رئیس محل و ناظرین تائید گردد]دراین مورد[ درصورت موجودیت لست حذف شده هادر محلات]کسانی که برای رای دهی ثبت نام کرده بودند اما بعداً توسطکمیسیون از فهرست حذف گردیدند[ افرادی که شامل این لست است رای داده نمی توانند.
این بیانیه مبهم بوده و شبکه تحلیل گران افغانستان توضیحاتی را در قوس ها گنجانیده است; کبرا رضائی معاون سخنگوی کمیسیون انتخابات برداشت مارا تائید کرده است.
(۴) یک مرکز رای دهی حداقل دارای دو محل رایدهی، یکی برای زنان و یکی برای مردان،است.
بیاکتنې:
دا مقاله په وروستي ځل تازه شوې وه ۱۵ ثور / غويی ۱۳۹۹
