بی نظمی در دومین روز انتخابات نیز همانند روز اول بود. به دلیل اینکه در روز اول بسیاری از مراکز رأی دهی باز و فعال نبودند و یا دیروقت شنبه شروع به فعالیت کردند، کمیسیون مستقل انتخابات تصمیم گرفت این مراکز امروز باز شوند. با این وجود، صرفاً تعدادی از آن مراکزروز یکشنبه فعال شد و رأی دهنده ها با همان مشکلات تخنیکی و اداری روز قبل مواجه شدند. در مجموع، به مشکل میتوان به آماری که کمیسیون مستقل انتخابات می دهد، اعتماد کرد و مدیریت انتخابات، هم اکنون نیز با انتقاد شدید کمیسیون شکایات انتخاباتی روبرو است. با این وصف، گزارش یلینا بیلیتسه و دیگر همکاران شبکه تحلیلگران افغانستان در مورد انتخابات اخیر، جایی برای خودستایی مدیران انتخابات و رهبران سیاسی کشور باقی نمی گذارد.
این گزارش ادامه ی گزارشهایی در مورد روز انتخابات تحت عناوین “بروز شکاف میان شهر و قریه” و “تشخیص رای دهنده ها و مشکلات فنی” می باشد و همچنین می توانید مجموعه ی گزارشهای قبل از روز انتخابات را اینجا مطالعه نمایید.
نمی توان به طور واضح گفت که دقیقا چند و کدام مراکز رای گیری روز یکشنبه۲۹ میزان، که تمدید روز اصلی انتخابات پارلمانی افغانستان محسوب می شود، باز بوده اند. این سردرگمی ناشی از فیصله ی فی البداهه ی کمیسیون انتخابات (شماره ۸۹-۱۳۹۷) است که اجازه می دهد، مراکزی که روز اول بسته بوده و یا دیرهنگام، ظهر بعد از ساعت یک شروع به فعالیت کرده اند، روز یکشنبه بار دیگر رای گیری نمایند. ناوقت های شب شنبه، عبدالبدیع صیاد رییس کمیسیون انتخابات ، در یک کنفرانس مطبوعاتی به تاریخ ۲۸ میزان، صرفا اشاره به فعالیت مراکزی کرد که در روز اول بسته بوده اند و در نتیجه رای دهنده هایی که مراکز رای گیری آنها با تأخیر باز شدند، مطمئن نبودند که آیا آن مراکز نیز روز بعد دوباره فعال خواهند بود یا خیر. این سر در گمی را تأخیر دو ساعتی در فعالیت این مراکز تشدید کرد و این مراکز ساعت ۹، با دو ساعت تأخیر نسبت به زمان معمول فعالیت مراکز رای دهی، باز شدند.
تعداد: مراکز رای دهیی که شنبه بسته و یک شنبه می بایست باز می بودند
صیاد گفت ۴۰۱ مرکز رای دهی که بر اثر مشکلات فنی و تخنیکی و یا تهدید های امنیتی در روز شنبه بسته بودند، روز یکشنبه (۲۹میزان) باز می شوند. بسیاری از این مراکز، آن طور که شبکه تحلیل گران دریافته، مواد انتخاباتی را در زمان مناسب دریافت نکرده بودند. وی افزود که این ۴۰۱ مرکز، بخشی از ۴۹۰۰ مرکز رای دهی در تمام کشور بوده اند. البته از این رقم، باید ۱۷۲ مرکز رای دهی در قندهار را هم – که بعد از کشته شدن مقامات عالی رتبه به مدت یک هفته، به تعویق افتاد- منفی کرد. کمیسیون مستقل انتخابات گزارش داد که ۳۷۰ مرکز رای دهی در روز انتخابات بسته مانده اند (تحلیل های شبکه تحلیلگران را اینجا بخوانید) و مسلما شمار این مراکز پس از دریافت گزارش های تکمیلی تغییر کرده است.
اطلاعات تازه تر در ۳۰ میزان، ساعت ۱۰ صبح: صیاد، رییس کمیسیون مستقل انتخابات در یک کنفرانس مطبوعاتی در پایان روز یک شنبه گفت که تعداد ۴۵۶۷ مرکز رای دهی، در طی دو روز انتخابات ۲۸ و ۲۹ میزان باز بوده اند. در روز قبل (شنبه) وی شمار مراکز فعال را ۴۵۳۰ اعلان کرده بود و این رقم به این معنا است که در روز دوم تنها۳۷ مرکز از مجموع ۴۰۱ مرکز باز بوده است. یک مقام دیگر کمیسیون بعدا رقمی کاملاًمغایر را در مصاحبه با آژانس فرانس پرسابراز داشته که طبق گفته وی مسلما ۲۵۳ مرکز در روز یک شنبه باز و ۱۴۸ مرکز بسته بوده است.
با این وجود، ناظران نسبت به درستی این ارقام مشکوکند. شبکه تحلیل گران، شاخص هایی را دریافته که نشان می دهد احتمالا تنها۸۰ مرکز رای دهی در روز یک شنبه باز بوده است و برخی نیز، مراکزی بوده که روز شنبه پس از ساعت یک بعد از ظهر شروع به فعالیت کرده است. به طور مثال، یک منبع [خبر] در ولسوالی نادعلی ولایت هلمند، به شبکه تحلیلگران گفته است که در قریه زرغون کلی و شین کلی، رای گیری در هر دو روز ادامه داشته است. از سویی علی رضا روحانی، سخنگوی کمیسیون شکایات انتخاباتی، گزارشداددر مراکزی که یک شنبه باز بوده اند “اکثر همان مشکلات دیروز در آن ها وجود داشت.” وی افزود که کارمندان هنوز هم دراستفاده از دستگاههای ثبت مشخصات بیومتریک رای دهنده ها مشکل داشته و فهرست رای دهنده ها “یا ناقص بوده و یا اصلا موجود نبوده است”. وی افزود که برخی از مراکز رای دهی، بار دیگر دیر شروع به فعالیت کردند و یا به اندازه ی کافی برگه های رای در اختیار نداشته اند.
نا معلوم: رقم مراکز رای دهی که شنبه دیرهنگام باز شده و می بایست در روز یک شنبه هم باز می بودند
فیصله نامه شماره ۸۹-۱۳۹۷ مورخ ۲۸ میزان حکم می کند “در صورتیکه (مراکز رای دهی) تا ساعت۱:۰۰ بعد از ظهر باز نشود، انتخابات آن ها فردا برگزار گردد.” این حکم به این مفهوم است که تعدادی از مراکز به مدت یک و نیم روز فعال بوده و در طی شب لاک و مهر و نیز قفل مواد انتخاباتی باز و صندوق ها بدون قفل بوده اند. مسلما این وضعیت منجر به نگرانی در مورد فرصت سوء استفاده و تقلب برگه های رای می شود و لازم است که کمیسیون مستقل انتخابات، فهرست مراکزی را که بعد از ساعت یک روز شنبه و نیز روز بعد باز بوده اند، اعلام نماید. کمیسیون انتخابات هم چنین تا به حال تعداد مراکزی که در روز انتخابات ساعت ۴ بعد از ظهر بسته شده و نیز تعداد مراکزی که در روز اول دیر هنگام، اما قبل از ساعت یک آغاز به رای گیری کرده و تا ساعت ۸ شب باز بوده اند را اعلام نکرده است.
این سردرگمی زمانی شدت گرفت که کمیسیون آمار متفاوتی را به طور رسمی و در جلسات خصوصی اعلام کرد. طبق جدولی که کمیسیون مستقل انتخابات با ناظران مستقل و سازمانهای بین المللی شریک ساخته، و شبکه ی تحلیل گران نیز آن را دریافت نموده ، در صبح روز شنبه کمیسیون انتخابات گزارش داده است که تنها۳۱۸۷ مرکز رای دهی (۶۳ درصد) باز بوده اند. اما به طور رسمی، مکررا ادعا شده است که ۴۵۳۰ مرکز (۹۲ درصد) باز بوده اند. این نابسامانی وقتیتشدید شد که سندی در ویب سایت کمیسیون مستقل انتخابات در مورد مراکز فعال رای دهی روز شنبه در ولایات منتشر شد که رقم ۵۰۷۴ را نشان میداد. این لیست حاوی مراکز رای دهی در قندهار نیز می باشد و می بایست مدتی قبل از انتخابات در ویب سایت بار گزاری شده باشد.
فقدان آمار و معلومات در ویب سایت کمیسیون انتخابات فاحش است و تا به حال تنها فشرده ای از کنفرانس انتخاباتی روز ۲۸ میزان را در بخش دری منتشر نموده و در بخش انگلیسی ویب سایت هیچ مطلب تازه ای نیست.
تعداد رای دهنده ها – نامعلوم
آقای صیاد رییس کمیسیون انتخابات در عصر روز شنبه گزارش کرد که بیش از سه ملیون نفر در آن روز رای داده اند. حتا همین آمار نیز، غیر معمول است، چرا که تعداد رای دهنده ها را نمی توان به شکل یک رقم کلی (روند) ارایه کرد و این تعداد باید تا آخرین رقم به دقت ذکر گردد. گزارش شماره ۲ کمیسیون مستقل انتخابات که بعد از ظهر روز شنبه در اختیار گزارشگران قرار گرفته، از مشارکت ۱.۵ ملیون (در ۲۷ ولایت) خبر می دهد. طبق این آمار، نمی توان پذیرفت که نصف رای دهنده ها، در فاصله ی زمانی ساعت ۲ الی ۴ بعد از ظهر و یا در مراکزی که انتخابات در آن تا ساعت ۸ شب تمدید شده، به مراکز رای دهی رفته اند. چنین ادعایی کاملا بر خلاف گزارش محققان شبکه ی تحلیل گران در ولایات مختلف، و نیز بر خلاف مشاهدات دیگر منابع، خبرنگاران، جامعه ی مدنی و ناظران مستقل و شاهدان است که همه از کاهش شمار رای دهندگان در بعد از ظهر روز انتخابات اطلاع داده اند. با این حال، با در نظرداشت ارقام متفاوت مراکز رای دهی فعال در روز شنبه، و نیز مشکلات ارتباطی با بعضی ولایات (بادغیس در تمام روز و بعضی ولایات مانند کندز در بیشتر ساعات روز انتخابات خارج از دسترس بودند)، به سختی می توان دریافت که برآورد کمیسیون انتخابات تا چه پایه دقیق و یا مجمل است.
صف های طولانی رای دهنده ها در روز ۲۸ میزان، که تعداد کثیری از آنها برای ریختن برگه های رایدهی شان در صندوق بین نود دقیقه تا سه ساعت منتظر بوده اند، می تواند نشانه ی مشارکت گسترده ی مردم و یا ناشی از نا بسامانی های اداریباشد. این نابسامانی های اداری در همه جای کشور مشهود و گزارش شد که این موارد را در بر می گیرد: غیر فعال بودن دستگاههای ثبت بایومتریک، برق نداشتن و چارج نشدن دستگاه ها و بسیار کند کار کردن برخی از آنها، عدم آشنایی مأموران ذیربط با این دستگاه ها؛ تأخیر مأمورین به دلیل اینکه برخی نمی دانستند باید به کدام مرکز رای دهی بروند؛ کثرت افرادی که اسمای شان در فهرست رای دهنده ها نبوده اما در تذکره های شان استیکر نصب شده و مدعی ثبت شدن در مراکز رای دهی بودند و بعضی از آنها توانستند که در آخر روز رای بدهند. علاوه بر آن، در خصوص رسیدگی به این نا رسایی مدیریتی نیز، وسیعا نا برابری وجود داشته است.
علی الرغم همه ی این نابسامانی ها، صیاد، رییس کمیسیون انتخابات با اطمینان از حضور بیش از پنج ملیون نفر بعد از جمع آوری آمار تمام مراکز رای دهی، به شمول مراکزی که روز یک شنبه باز بودند، صحبت کرد. در پایان، رقمی که وی در کنفرانس مطبوعاتی روز یک شنبه ارایه کرد کمتر و ۴ ملیون نفر -که یک سوم آنها را زنان تشکیل می داد- بود.
با در نظر گرفتن رقم ۹ ملیونی رای دهنده های ثبت شده، به سختی می توان گفت که تعداد رای دهنده ها رضایت بخش بوده است. در حالیکه چندین ملیون واجدین شرایط قانونی رای دهی، به دلیل زندگی در مناطق تحت کنترل طالبان ، نتوانستند ثبت نام کنند، چرا که کمیسیون انتخابات تنها قادر به سامان دادن ثبت نام در دو-سوم مراکز رای دهی شد. با توجه به این کسری گسترده، حتا با فرض درست انگاشتن برآورد کمیسیون از تعداد رای دهنده ها، رقم اعلان شده، نشان گر وسعت عدم سلامت انتخابات است.
بی نظمی ها و تلفات معلوم روز انتخابات
بر علاوه سردرگمی در مورد تعداد مراکز رای دهی باز و بسته و نیز تعداد رای دهنده ها، تعدادی از مراکز اجازه یافتند که آرا را حساب کنند و شمارش آرا به صورت تدریجی از برخی ولایات گزارش شد. به عنوان مثال در تخار شمارش در شب گذشته شروع و تا نیمه شب ادامه داشته است. این شمارشدر حالی صورت گرفت که ۱۵ مرکز اجازه داشتند برای دومین روز رای گیری نمایند ( از آن تعداد ده مرکز در روز شنبه بسته و پنج مرکز در ولسوالی های ینگی قلعه و دشت قلعه دیر هنگام فعال شده بودند.) شمارش زودهنگام آرا در برخی مراکز، در حالیکه انتخابات هنوز جریان داشته، نشان دهنده فقدان هماهنگی و عدم دستور از سوی کمیسیون مستقل انتخابات است در حالیکه شروع شمارش بعد از پایان رای گیری، مطمئنا باید امری بدیهی محسوب می شد. این نا هماهنگی و شمارش زودهنگام آرا، می تواند منجر به بی اعتبار شدن نتیجه ی انتخابات در تخار شود، چرا که کاندید ها و مسئولین قبل از خاتمه ی رای گیری از مقدار آرایشان و رقم رای دهنده ها، مطلع شده و فرصت داشتند که در روز دوم برای جبران کسری ، نتیجه ی انتخابات را دستکاری کنند. این وضعیت را نباید از نظر دور داشت، مخصوصا با توجه به گزارش ناظران در گفتگو با پژوهش گران شبکه تحلیل گران، که تعداد رای دهنده ها در روز شنبه را بسیار اندک و میزان آرای اکثر کاندیدها در تخار را بر خلاف انتظار بسیار پایین ذکر کردند.
برخی از ناظران نیز گزارش اولیه ی خود را منتشر کرده اند. موسسه انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان (فیفا) در یک هزار مرکز رای دهی در سراسر کشور ۱۵۰۰ ناظر داشت. (۱) یوسف رشید، رییس فیفا، به شبکه ی تحلیلگران گفت که از تعداد ۱۰۰۰ مرکز، ۱۳۰ مرکز دیرهنگام باز شدند. او می گوید که مهمترین معضلی که آنها مشاهده کردند، دیرباز شدن این مراکز بوده است. (۲) وی اضافه می نماید که “هم چنین بی نظمی هایی در مورد دستگاههای ثبت بایومتریک، نبودن کاغذ چاپ و عدم حضور کارمندان کمیسیون انتخابات در بسیاری از مراکز هم مشهود بوده است.”
یکی دیگر از بی نظمی هایی که فیفا گزارش کرد در مورد حضور افراد مسلح غیر مجاز در مراکز رای دهی در برخی ولایات است که مردم را مجبور به رای دادن به یک کاندید مشخص می کردند. رشید هم چنان به شبکه تحلیل گران گفت که “در تعدادی از ولایات – لوگر، کنر، کابل، تخار، بدخشان- افراد وابسته به برخی نامزدان، از طریق توزیع پول در میان مردم برای کسب رای شان به نفع نامزد مشخص در روند رای دهی مداخله کرده اند.” وی می افزاید که “در برخی ولایات ارتباط میان مسئولین کمیسیون انتخابات و کاندیدها مشاهده شده است.” شبکه ی تحلیل گران نیز از مداخله ی افراد مسلح، به شمول ولسوالی ده سبز کابل اطلاع یافته است.
برخی از ناظران وابسته به نامزداننیز از بی نظمی ها و پر کردن صندوق ها در کابل شاکی هستند. شبکه ی تحلیل گران نیز در مورد احتمال پر شدن صندوق ها در پکتیا و مزارشریف و نیز وجود صندوقهای رای پر، بدون مارک های کمیسیون انتخابات مطلع شده است.
طلوع نیوز گزارش کرد که حداقل ۱۰۰۰۰ شکایت از ولایات مختلف را از طریق واتس آپ و نیز صدها شکایت را از طریق فیسبوک دریافت کرده است و این شکایات مشتمل بر مشکلات مختلف از جمله “بی نظمیدر مرکز رای دهی” می باشد.
مقامات ذیربطتعداد کشته ها و زخمیان حوادث مرتبط با انتخابات روز شنبه را نیز غیر واقعی گزارش کردند. برمک ، وزیر داخله، در پایانروز شنبه مدعی شد ۱۷ فرد غیر نظامی کشته و ۸۳ تن نیز زخمی شده اند و کشته ها و زخمیان نیروهای مسلح افغانستان نیز به ترتیب ۱۱ و ۱۷ تن بوده است (هم چنین بنگرید به این تحلیل شبکه تحلیل گران افغانستان). هم زمان، آژانس فرانس پرس که مستقلا آمار حوادث مرتبط بهانتخابات را پیگیری می کرد، تعداد زخمیان و کشته شده های ملکی و نظامی در روز شنبه را، بسیار بیشتر و حدود ۳۰۰ نفر اعلام کرد.
نتیجه
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان هم اکنون با انتقاد سخت کمیسیون شکایات انتخاباتی در رابطه با “مشکلات جدی در مورد مدیریت انتخابات” که به زعم کمیسیون شکایات انتخاباتی “شفافیت و عدالت انتخابات” را مخدوش و پرسش برانگیز نموده، روبرو است. در این میان بویژه تفاوت میان رقم ۴۵۳۰ مرکز رای دهی که طبق گزارش کمیسیون انتخابات در روز شنبه فعال بوده و رقم ۳۱۸۷ مرکز که کمیسیون در گزارش غیر رسمی خود ذکر نموده ، باعث نگرانی است و باید در اسرع وقت این رقم واضح و روشن شود.
صرف نظر از این هرج و مرج، شکایات ، بی نظمی ها و این واقعیت که ملیون ها تن از واجدان شرایط رای در مناطق تحت سلطه ی طالبان نتوانستند برای رای دادن خود را راجستر نمایند، هم مسئولین و هم رییس جمهور غنی برگزاری این انتخابات را “موفقانه” توصیف کردند.
(۱) یکی از ناظران فیفا در حمله ای بر یک مرکز رای دهی در کابل زخمی شد. چند تن دیگر از ناظران فیفا در ولایات در رخدادهای امنیتی گیر ماندند، اما همه سالم هستند. در لوگر، کارمندان کمیسیون انتخابات به ناظران فیفا اجازه نداند که وارد مرکز رای دهی شوند. رشید، رییسفیفا در این مورد به شبکه ی تحلیل گران گفت “پس از آنکه ناظران ما حاضر نشدند مراکز رای دهی را ترک کنند، ریاست امنیت ملی آنها را بازداشت کرد و به مدت چندین ساعت در توقیف نگه داشت.”
کمیسیون شکایات انتخاباتی نیز گزارش داد “در برخی مراکر از حضور ناظرین ممانعت به عمل آمده ویا با برخی تهدیدات مواجه گردیده اند” و می افزاید “در برخی مراکز به نماینده کمیسیون شکایات انتخاباتی امکان حضور فراهم نگردیده ویا مواد لازم در اختیار آنها قرار داده نشده است”.
(۲)حتا سرور دانش، معاون دوم رییس جمهور اجبارا ۴۵ دقیقه منتظر ماند تا مرکز رای دهی وی باز شود، وی در مصاحبه با طلوع نیوز گفت مرکز زمانیباز شد که ناظران به آنجا رسیدند.
ترجمه:ضیا مبلغ
بیاکتنې:
دا مقاله په وروستي ځل تازه شوې وه ۲۵ ثور / غويی ۱۳۹۹
