در حالیکه کمتر از یک ماه به انتخابات پارلمانی پیش رور باقیمانده، بسیاری از افغان‌ها هنوز نمی‌دانند دقیقا برای چه رأی خواهند داد و آیا همه آنان در رأی دهی اشتراک خواهند کرد یا خیر. با وجود تمام اشکالات، انتخابات پارلمانی در۲۸ میزان برگزار خواهد شد اما اولین انتخابات شورای ولسوالی‌ها، که با خوش‌بینی بسیار برنامه‌ریزی شده بود، ظاهرا برگزار نخواهد شد.
کمیسیون مستقل انتخابات کارهای مقدماتی برای برگزاری انتخابات شوراهای ولسوالی را متوقف کرده است. این کمیسیون به دولت أفغانستان – به عنوان مرجع تصمیم گیری در این مورد –پیشنهاد کرده تا انتخابات شوراهای ولسوالی را به دلیل نبود نامزدهای انتخاباتی، به تعویق اندازد. در این مورد هنوز تصمیم رسمی از جانب دولت أفغانستان اتخاذ نشده است. علاوه بر این سرنوشت برگزاری انتخابات به صورت کلی در ولایت غزنی نامعلوم است.
نقش کمرنگ زنان
در ۴۲ ولسوالی هیچ فردی و در ۷۸ ولسوالی دیگرهیچ زنی خود را برای انتخابات شورای ولسوالی نامزد نکرده اند. در ۱۶۶ ولسوالی دیگر تعداد زنان که خود را برای انتخابات نامزد کرده اند کمتر از یا برابربا سهمیه زنان برای شورای ولسوالی آن ولسوالی ها است.
تنها در ۴۰ ولسوالی از جمله ی۳۸۷ ولسوالی، تعداد نامزدهای زن و مرد برای رقابت درانتخابات چشمگیر است. کمیسیون مستقل انتخابات معتقد است اگر این انتخابات همراه با انتخابات ریاست جمهوری آینده و انتخابات شوراهای ولایتی در ۳ حمل۱۳۹۸برگزار شود فرصت بیشتری برای حل این مشکل خواهد بود.
سرنوشت غزنی
کمیسیون مستقل انتخابات همچنان روی پیشنهادش مبنی بر تقسیم ولایت غزنی به سه حوزه انتخاباتی پافشاری دارد. معمولا هر یک از ۳۴ ولایت افغانستان دارای یک حوزه انتخاباتی با چندین کرسی هستند. در انتخابات پارلمانی ۲۰۱۰ نتیجه رأی‌های این ولایت، که دارای تعدد اقلیت های قومی است، نامتوازن بود.
تمام کرسی‌ها در اختیار اقلیت هزاره (که بهتر بسیج شده بودند) قرار گرفت؛ در حالی که پشتون‌ها به دلیل ملاحظات امنیتیو عدم اشتراک رای دهندگان در مناطق شان نتوانستند نمایندهای به ولسی جرگه روان کنند. تقسیم حوزه های انتخاباتی در انتخابات پیش روبه همین دلیل پیشنهاد شده است. اما تا لحظه نگارش این متن، کابینه حکومت أفغانستان به نتیجه ای نرسیده است و همه را در حالت بلاتکلیفی قرارداده است..
مشکل قبلی
علاوه بر این مشکلات جدی، چندین مشکل قبلی نیز وجود دارد.حکومت وحدت ملی-حکومت که در نتیجه بی نظمی در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۴ که هیچ یک از رقبای اصلی نتیجه انتخابات را نپذیرفتند تشکیل کردید-وعده اصلاحات در مقررات انتخاباتی را نمود. ولی تنها “اصلاحی” که به عمل آمد تغییراعضای کمیسیون مستقل انتخابات و کمیسیون سمع شکایات انتخاباتی بوده است.
هنوز فهرست قابل اعتمادی از رأی دهندگان در دست نیست. تا کنون تلاشی برای آگاهی دهی و اطلاعات رسانی به رأی دهندگان به عمل نیامده است. در اینکه بازرسی کمیسیون انتخابات از مراکز رأی دهی در بسیاری از مناطق واقعا صورت گرفته و آیامحلات مراکز رای دهی از لحاظ جغرافیایی با گسترش جمعیت متناسب است، تردید زیادی وجود دارد. از این رو نگرانی‌هایی در مورد محروم شدن رایدهندگان از شرکت در رأیدهی وجود دارد.
روند رسیدگی کمیسیون به شکایات انتخاباتی هنوز روشن‌تر نشده و به هر حال در نهایت همین کمیسیون شکایات انتخاباتی است که غالبا با باطل کردن تعداد زیادی از آراء نتیجه انتخابات را تعیین می‌کند.
سه سال تاخیر
اقدام برای تغییر نظام انتخابات به منظور اینکه به احزاب سیاسی نقش بیشتری داده شود، دیرتر از زمانی که لازم است صورت می گیرد. علاوه بر این کسی هم درباره وضعیت جوی زمان برگزاری انتخابات صحبت نمیکند، اگر چه معمولا در اواخر ماه میزان ارتباط مناطق کوهستانی به دلیل ریزش برف قطع می‌شود و در نتیجه عده بیشتری نخواهند توانست در رأی دهی شرکت کنند. و بالاخره این که هنوز یک سرشماری که باید اساس و پایه ی انتخابات باشد وجود ندارد. همچنان هیچ اشاره ای به این موضوع نشده که انتخابات پارلمانی ۲۸ میزان سه سال دیرتر از تاریخی که قانون اساسی معین کرده برگزارخواهد شد.
مشکلات فوق الذکر موجب ایجاد تردید جدی در باره چهارچوب انتخاباتی و همچنان در مورد اینکه آیا انتخابات بهتر پارلمانی پیش رو و ریاست جمهوری، در سال آیند، خواهد برگزار شده را ایجاد می کند.
داعش و طالبان و قدرتمندان محلی
مشکل بزرگ دیگری که بر سر راه انتخابات قرار دارد، جنگ است. دست‌کم نیمی از کشور در کنترل دولت مرکزی نیست و طالبان هم اکنون این نکته را روشن کرده اند که، برخلاف سال ۲۰۱۴، دیگر در بازی شرکت نخواهند کرد. اعضای محلی داعش که به تازگی ظهور نموده اند تاکنون به تاسیسات انتخاباتی چندین بار حمله کرده‌اند.
تنها طالبان یک خطر امنیتی محسوب نمی‌شوند. قدرتمندان محلی و نامزدهای تحت حمایت آنان از شبه نظامیان بی قید و بند برای ارعاب رأی دهندگان استفاده خواهند کرد.
حتی ممکن است نیروهای امنیتی نیز یک بار دیگر بی‌طرف نمانند. در سال ۲۰۱۰ نویسنده این مقاله شاهد بود که چگونه پولیس محلی یا واحدهای ارتش با تظاهر به این که طالبان حمله نموده اند مردم را از مراکز رای دهی بیرون راندند وصندوق‌های رأی دهی را دستکاری کردند.
رسیدگی به شکایات
خطر دیگری هم وجود دارد. چنانچه پس از انتخابات پارلمانی امسال حجم بازشماری آراء، داوری و رسیدگی به شکایات حتی حدود نیمی از مشکلات مشابه در انتخابات سال ۲۰۱۰خواهد داشت. رسیدگی به این مشکلات به زمان تهیه مقدمات انتخابات ریاست جمهوری در سال آینده کشیده خواهد شد.
ولی نباید در عدم حل این مشکلات دراز مدت، تنها دولت افغانستان را مقصر دانست. پافشاری کمک دهندگان مالی بین المللی به برگزاری انتخابات با وجود این مشکلات، عامل دیگری در ایجاد وضعیت فعلی است.
وانمود کردن پیشرفت
از مدت ها قبل، برگزاری انتخابات – و نه کیفیت آن-، یکی از ابزار مهم برای وانمود کردن پیشرفت در افغانستان بوده است.
در سال جاری با توجه به تهدید رئیس جمهوری آمریکا به قطع کمک‌های مالی به این کشور، برگزاری انتخابات خیلی مهم است. در ماه نوامبر کمک دهندگان مالی به افغانستان کنفرانس تازه‌ای در ژنو خواهند داشت وبدون انتخابات در سال ۲۰۱۸، ممکن است صبر رئیس جمهور آمریکا تمام شود.
این سناریو برای افغانستان یک فاجعه خواهد بود ولی از طرف دیگر عدم اصلاح چارچوب انتخاباتی افغانستان، در دراز مدت موجب بی ثباتی خواهد شد. به همین دلیل دیده می شود که افغانستان در حال حاضر بر سر یک دوراهی قرار گرفته است.
توماس روتیک این گزارش تحلیلی را برای بی بی سی نوشته و متن ذیل با اندک ویرایش اینجا نشر شده است.
بیاکتنې:
دا مقاله په وروستي ځل تازه شوې وه ۱۵ ثور / غويی ۱۳۹۹
