تاریخ: ۴ میزان انتخابات قبلی افغانستان اغلب مبهم و سردرگم بوده حتی برای کسانی که سیاست این کشور را از دیر زمان تعقیب می کنند. با توجه به این و با در نظر گرفتن اقداماتیکه اخیراً برای جلوگیری از تکرار هرج ومرج اتخاذ گردیده است همکاران شبکه تحلیلگران افغانستان، توماس روتیک، مارتینا وان بجلیرت، علی یاور عادلی و یلینا بیلیکا (با همکاری عبید علی) این راهنمای مختصر را ترتیب داده است. این راهنما به موضوعات مهم روز انتخابات و مسایل آن پرداخته که می تواند بر خود انتخاباتو چگونگی روند متعاقب آن اثرگذار باشد.آنها به مسایلیهمچون: پیامد های نبود اطلاعات معتبر، تاثیر احتمالی ناامنی در میزان مشارکت و سهم آرا، نقش احتمالی رسانه های اجتماعی در انتخابات، پیشرفت های عملی و خطرات ناشی از تائید رای توسط دستگاه بیومتریک، نقش ناظران و مشاهدین و موارد حساس دیگر از مشارکت و محرومیت از حق رای پرداخته اند.
په افغانستان کې د ۱۳۸۸ کال ټاکنو پرمهال د رای اچونې صندوقونه ګردیز ته لېږدول کېږي. تصویر: توماس روتېګ
گزارش قبلی شبکه تحلیلگران افغانستان ” انتخابات سال ۱۳۹۸افغانستان(۹): حقایق اساسیانتخابات ریاست جمهوری” برخی از حقایق ابتدائی را بیان می دارد، از جمله در مورد کاندیداها، نحوه تائید مردم و صحت رای، مکانیزم های نظارتی و جمع آوری آراء استعمال شده و مقررات امنیتی روز انتخابات.
۱- فقدان اطلاعات اولیه معتبر و شفافیت
به طور کلی، انتخابات در افغانستان به دلیل عدم وجود اطلاعات معتبر از جمله آمار دقیق جمعیت و تعداد کل رای دهندگان واجد شرایط،مغلق و پیچیده است. در یک پیشرفت چشمگیر نسبت به انتخابات قبلی، کمیسیون مستقل انتخابات از سال ۱۳۹۷ بدینسو به دنبال ایجاد فهرست ثابت رای دهندگان است که آنها را به مراکز مشخص وصل نماید. این امر باعث تقویت نظارت بر مراکزی میگردد که رای دهندگان آرای شانرا در آن به صندوقها میریزندو امکان تقلب گسترده را محدود می سازد.
آمار و ارقام منتشر شدهتوسط کمیسیون مستقل انتخابات در مورد تعداد رای دهندگان ثبت نام شده و مراکز و محلات رای دهی که قرار است باز شوند، رویهمرفته همانند انتخابات پارلمانی سال ۱۳۹۷ ضد ونقیص و ناتکمیل است. و این یک امر نگران کننده میباشدزیرا این ارقام پایه و اساس اقدامات کمیسیون مستقل انتخابات جهت جلوگیری و مبارزه با تقلب را تشیکل می دهد.
ناهماهنگی ها، ابهامات و عدم انتشار یا به روزسازی ارقام ممکن است نشان دهنده این باشد که کمیسیون مستقل انتخابات کنترول کامل بر جمع آوری اطلاعات، روش های مدیریت و بررسی نداشته یا این که عمداً ارقام را مبهم نگه می دارد. این امر در بهترین حالت منجر به عدم شفافیت و سوء ظن ها و در بدترین حالت ایجاد فرصت های واقعی برای تقلب و پنهان کاری می شود. این راهنما سه نوع اطلاعات را بررسی می نماید: تعداد رای دهندگان ثبت شده، وجود اشتباهات در فهرست های رای دهی و تعداد محلات رای دهی که قرار است باز گردد.
تعداد رای دهندگانیکه ثبت نام نموده اند
کمیسیون مستقل انتخابات فهرست رای دهندگان را ولسوالی به ولسوالی به صورت کل در صفحات متفاوت در وبسایت خودبه نشر سپرده است. ارقام درصفحات
مختلف همخوانی نه داشته و مشخص نیست کدام یک آن معلومات رسمی کمیسیون است.
در صفحه آخر فهرست اصلی محلات رای دهی و رای دهندگان ثبت شده، کمیسیون مستقل انتخابات مجموع (۹۶۶۵۷۴۵) رای دهندگان را اعلام نموده که از این میان (۶۳۳۱۵۱۵مردان و ۳۳۳۴۳۳۰ زنان) است. این همانرقمی استکه کمیسیون انتخابات بتاریخ ۲۷ اسد ۱۳۹۸ به رسانههاارایه نمودهاست
هرچند کمیسیون، تعداد مجموعی رای دهندگان را در صفحات ولسوالی به ولسوالی ارائه نه کرده و خوانندگان به شمول شبکه تحلیلگران افغانستان مجبور به دریافت آن از لابلای صفحات اند.. ما ازمحاسبه تعداد کل رای دهندگان ثبت نام شده، بتاریخ ۳۰ سنبله سال ۱۳۹۸، بهیک رقم۹۶۶۳۸۳۱ (۶۳۳۰۴۴۸ تن مردان و ۳۳۳۳۳۸۱ تن زنان) دست یافتیم. این ارقام با فهرست اصلی حدود ۲۰۰۰ تفاوت داشته یعنیاضافه تر از ۱۰۰۰ در بخش مردان و تقریباْ ۱۰۰۰ دربخش زنان. (۱)
ویب سایت زمان ثبت اطلاعات را نشان نمی دهد (هرچند تاریخ پیش فرض ۱ جدی ۱۳۹۷است) و مشخص نیست چی زمانی فهرست به روز رسانی شده است. ممکن است کمیسیون انتخابات از تاریخ ۲۷ اسد به بعد اسم های تکراری و اشتباهرا از فهرست حذف یا اصلاح نموده باشد اما اگر چنین باشد کمیسیون انتخابات ذکری از آن نه کردهو در ویب سایت نیز اینگونه موارد را نشرنه نموده است.
هرچند اختلافات زیاد نبوده اما تفاوت ها حاکی از آن است که کمیسیون مستقل انتخابات اطلاعات خویش را باز بینی یا هم ویب سایت خویش را حتی در هفته مهم قبل از انتخابات که مراجعین عمده- رای دهندگان، خبرنگاران، تحلیلگران، از ویب سایت آن دیدن می نمایند،به روز رسانی نکرده است. و این نشان دهنده نبود ظرفیت و یا نبود مدیریت سالم، در تائید و انتشار اطلاعات کلیدی است.
ممکن است ناهماهنگی ها بسیار جزئی و کوچک به نظر برسد،اما تجربه گذشته نشان داده است که این هامیتوانندبیانگر مشکلات بسیار بزرگ پراکندگی ودستکاری باشند که نتایج انتخابات را تضعیف می سازد.
اشتباهات در فهرست رای دهی
واقعیت نگران کننده تر از این هم که کمیسیون مستقل انتخابات ارقام منحرف کننده را منتشر کرده،این است که فهرست رای دهندگان به شکل درست اصلاح نگردیده است. اشتباهات در فهرست رای دهندگان یکی از عمده ترین منشاءهایهرج و مرج در انتخابات پارلمانی ۱۳۹۷بود، زمانیکه بسیاری رای دهندگان دریافتند نام های شان در فهرست رای دهی محلاتیکه در آن ثبت نام کرده بودند وجود نداشته یا نام های شان به شکل درست درج نگردیده اند. کمیسیون مستقل انتخابات تلاش ورزیده که تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری این فهرست را اصلاح نماید، اما این کار را به پایان نه رسانده است. بطور نمونه قاسم قسیم، رئیس دفتر کمیسیون مستقل انتخابات در بامیان،بتاریخ ۲۰ سنبله به شبکه تحلیلگران افغانستان بیان نمود که تنها ۲۰ درصد از فهرست رای دهندگان اصلاح گردیده است. قسیم، افزود که فهرست رای دهندگان “از موضوعات بسیار مهم” در روز انتخابات خواهد بود.
فهرست های ناقص رای دهندگان میتواند تلاش های کمیسیون مستقل انتخابات برای جلوگیری و ردیابی تقلب را صدمه زند و یا هم باعث محرومیت تعدادی از مردم از استفاده از حق رای شان گردد.همانند سال ۱۳۹۷ کمیسیون مستقل انتخابات ممکن است بار دیگر تصمیم بگیرد افرادی که نام شان در فهرستنیست، نیز رای بدهند.صحتو یا عدماین آراء را شاید بتوان بعداً تصدیق کرد،اما بعید به نظر می رسد کمیسیون مستقل انتخابات وقت لازم برای این کار یاتامینشفافیت در ارتباطات برای جلوگیری از سوء تفاهم و سردرگمی داشته باشد.
۱. تعداد محلات رای دهی که قرار است باز گردد
در موردتعداد مراکز و محلات رای دهی که مقامات بر بازگشایی یا بسته بودن آنها پس از انجام آخرین ارزیابی های امنیتی تاکید دارند، نیز تناقضهایی آشکار گردیده است. کمیسیون مستقل انتخابات(اعضای آن تغییر کرده، برخی از مسوولین آن زمان به اتهام”تقلب و سوء استفاده” در بازداشتهستند)پس از اخرین انتخابات پارلمانی ۱۳۹۷ هیچ گاهی تعداد نهایی مراکز و محلات رای دهی را که در روز انتخابات باز بودند اعلام نکرد. (همچنین میزان مشارکت رای دهندگان نیز هرگز منتشر نه شد وحتی پس از آخرین انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۹۳نتیجه رسمی آن منتشر نگردید. نتایج ادعا شده توسط یکی از طرفین به بیرون درز نمود- تحلیل را اینجا مشاهده نمایید.)
در نبود چنین گزارش از ارقام و شاخص های مهم،امکانارتکاب تقلب مجددا در انتخابات پیشروی ۱۳۹۸ نیز بالا میرود.در واقع همین اکنون در مورد تعداد مراکز رای دهیکه گمان میرود در مناطق امن قرار دارد یا توسط نیروی های دولتی به اندازه کافی محافظت می شود که روز انتخابات باز شود سردرگمی وجود دارد.
در لست اصلی تعداد محلات رای دهی ۷۳۸۴ارایه گردیده (گزارش شبکه تحلیلگران افغانستان را اینحا مشاهده نمایید)، هر محل رای دهی حد اقل از دو مرکز رای گیری تشکیل می شود، یکی برای زنان و دیگری برای مردان. کمیسیون مستقل انتخابات و وزارت امور داخله برنامه ریزی کرده بودندکه ۵۳۷۳ محل رای دهی را در روز انتخابات باز نگه دارند، اما وزارت امور داخله اکنون اعلام نموده است که قادر به محافظت از۴۳۱ مرکز نمی باشد. مراکز رای دهی بسته در ۱۷ ولایت تقسیم شده (یعنی نیمی از کل ولایت ها) اما در پنج ولایت متمرکز میباشند: بادغیس، بلخ، فاریاب، غور و نورستان. هر یک از این ولایت ها یک سوم یا بیشتر مراکز رای دهی را که مقامات از بازگشایی آنها خبر داده بودند، از دست خواهند داد. ولایت میدان وردک بیشتر از یک چهارم ، سمنگان یک پنجم و بدخشان، فراه، جوزجان، سرپل، هرات، بین ۹ الی ۱۵ درصد از مراکز رای دهی خود را از دست می دهند. همانطور که گزارش شبکه تحلیلگران افغانستان نشان میدهد، با این حال امکان دارد مراکز بیشتری در روز انتخابات آسیب پذیر گردد.
این واضح نیست که اعلام ۴۳۱ (و احتمالاً بیشتر) مراکز رای دهی غیر قابل محافظت، تحت الشعاع تغییر وضعیت امنیتی قرار گرفته، یا نتیجه حد اقل بخشی از انگیزه های سیاسی می باشد. اگر مشخص گردد این مراکز که اکنون بسته شده اند در مناطقی واقع شده اند که نامزد های خاص انتظار دارند از بانک های مهم رای استفاده نمایند، متاثر از گزینه دومی است. بطور نمونه قابل مشاهده است که به استثنای فراه، نورستان و میدان وردک (۲)،افراد متأثر اکثراً در ولایات دارای اکثریت غیر پشتون هستند. هرچند هنوز مشخص نیست که کدام ولسوالی در آن ولایات متأثر شده اند، و ممکن است ولسوالی های با اکثریت پشتون در بلخ، فاریاب، و جوزجان نیز در این فهرست قرار داشته باشند. با این حال، بایددیده شود.
ذبیح الله سادات سخنگوی کمیسیون مستقل انتخابات، براین سردرگمی ها افزوده و به شبکه تحلیلگران افغانستان بتاریخ ۲ میزان گفت، که نهاد های امنیتی هنوز فهرست ۴۳۱ مرکز رای دهی را که قرار است مسدود بمانند،تهیه نکرده است. درحالیکه نماینده وزارت امور داخله به شبکه تحلیلگران افغانستان گفت که آنها فهرست را به کمیسیون انتخابات ارایه نموده اند. شبکه تحلیلگران افغانستان فهرست دیگری از مراکزی را که قرار است باز گردند و توسط کمیسیون مستقل انتخابات به گروههای ناظر ارائه شده، مشاهده کرده است – ارقام در این فهرست با ارقام موجود در ویب سایت کمیسیون سر نه میخورند.
تعداد محل های رای دهی آزاد و وسعت جغرافیایی آنها نه تنها تاثیر مستقیم بر میزان مشارکت رای دهندگان دارد زیرا تعداد معدود محل های رای دهی در یک منطقه مشخص به معنی این است که مردم برای استعمال رای نیاز به سفر طولانی تر دارند، بلکه برسهم آرای احتمالی هر یک نامزدان نیز تاثیر دارد. هرگونه عدم شفافیت در این راستا، این بدگمانی ها را ایجاد می کند که کمیسیون مستقل انتخابات و یا نهاد های امنیتی ممکن تلاش دارند با حذف مناطق خاص، نتیجه آراء را تحت تاثیر قرار دهند.
این بسیار مهم است که فهرست نهائی مراکز رای دهی پلان شده که بر سر آن توافق صورت گرفته،قبل از روز انتخابات منتشر گردد، تا رأی دهندگان بدانند کجا می توانند رای بدهند، و کارمندان کمیسیون انتخابات بدانند که آیا آنها نیاز به حضور دارند یا خیر، و کمیسیون انتخابات انتظار داشته باشد کهمی تواند از مکانهای مختلف چشم براه رسیدن آرا باشد یا خیر.ممکن است این یک امر بدیهی بنظر آید،اما در گذشته نیز سردرگمی در مورد فهرست نهایی اتفاق افتاده که برای فراهم سازی تقلب مورد استفاده قرار گرفته است.
به همین دلیل این امر حیاتی است که کمیسیون مستقل انتخابات در طول روز و بعد از انتخابات به اسرع وقت تصدیق و اطلاع دهد که کدام مراکز رای دهی در واقع باز گردیده و کدام مسدود باقی مانده اند. جمع آوری این دسته اطلاعات می تواند روز ها را در بر گیرد، بعضاً بیشتر به دلیل ارتباطات نا منظم، مسافت طولانی و نگه داشتن عمدی اطلاعات توسط کارمندان در ساحه،وقتگیر باشد.
۲ امنیت و گزارش رسانه ها
عاملعمده ییکه بر نحوه بازگشایی محلات رای دهی اثر میگذارد،تشخیص میزان اشتراک رای دهندگان و سهم آراء نامزدان و نبود امنیت است. طالبان تعهد نموده که از برگزاری انتخابات جلوگیری کنند و تهدید های را در مورد کمپاین های انتخاباتی و پرسنل انتخابات صادر نمودند. آنها این تهدیدرا با سه حمله گسترده به نمایش گذاشتند (برای جزئیات بیشتر به مقدمات انتخابات اینجا مراجعه نمائید). جدا از طالبان محلی گروه داعش، شاخه خراسان همچنان در برخی از مناطق رای دهندگان، کارمندان انتخابات و محل های رای دهی را تهدید نموده است.
در همین حال، خبرنگاران محلی که نخواستندنامهایشانذکر گردد، به شبکه تحلیلگران افغانستان در رابطه به افزایش فشارهای غیر مستقیم دولت از عدم گزارش حوادث امنیتی، در چند روز قبل از انتخابات و روز انتخابات به هدف دلسرد نساختن رای دهندگان از استعمال رای شان،اشاره نمودند. این اتفاق همچنان در انتخابات پارلمانی سال ۱۳۹۷ رخ داده بود زمانیکه یک توافق ضمنی میان برخی از رسانه های تاثیر گذار و کلیدی که حوادث امنیتی را تا ظهر گزارش ننمایند صورت گرفته بود(گزارش قبلی شبکه تحلیلگران افغانستان را اینجا مشاهده نمائید). خبرنگاران همچنان گفتند که کمیسیون انتخابات کارمندان ولایتی کمیسیون را از صحبت با رسانه ها منع کرده اند. یک خبرنگار به شبکه تحلیلگران افغانستان بیان نمود که در انتخابات گذشته مقامات کمیسیون مستقل انتخابات منابع اصلی اطلاعات بودند، این بار ممنوعیت”ما را از اطلاعات بسیار مهم دور نگه می دارد.”
فشار دولت برای سانسور بحث برانگیز است، نه تنها با خبرنگاران (بحث خبرنگاران در مورد مجوز اخلاقیچنین عمل درسال۱۳۹۲ را اینجا مشاهده کنید). این امر همچنان اطلاع رسانی را برای رای دهندگانی که به رسانه های محلی اتکا دارند دشوار ساخته تا بعد از حصول اطمینان در مورد اوضاع، به استعمال رای خود اقدام کنند.به عبارت دیگر عدم گزارش حملات و حوادث امنیتی میتواند جان شهروندان افغانستان را به خطر بیاندازد.
مناطق نا امن همچنان فرصت تقلب و دست کاری را فراهم می سازند. در انتخابات قبلی مواد انتخاباتی به مناطق نا امن یا مکان ها- عمدتاً مراکز ولسوالی- که جزیره های تحت کنترول دولت در مناطق تحت تسلط طالبان به حساب می آمد، ارسال شده بود. بعضی اوقات این مواد به خانه های شخصی زورمندان محلی انتقال شده و سپس در انباشتن صندوق هابکار رفته اند.با وجود اقدامات جدید پیش گیرانه (شکل زیر را مشاهده نمائید )هنوز هم این احتمال وجود دارد که این نوع تقلب در انتخابات ۱۳۹۸ دوباره تکرار گردد.
مشکل عمده مخصوصاً در موردمحل های رای دهی در ولسوالی هایی وجود داردکه کاملاً تحت کنترول طالبان قرار دارند اما با وجود آنشامل فهرست رسمی کمیسیون مستقل انتخابات است. نمونه های از چنین ولسوالی ها قرار ذیل است:
در کندز ولسوالی آق تپه و دشت ارچی هر دو کاملاً تحت کنترول طالبان می باشند. مرکز ولسوالی دشت ارچی بتاریخ ۱۶ سنبله مورد تهاجم طالبان قرار گرفت( گزارش رسانه ها را اینجا مشاهده نمائید). در آن زمان نصرالدین سعدی ولسوال دشت ارچی به شبکه تحلیل گران افغانستان گفت که نیروهای امنیتی به ولسوالی خواجه غار در همسایگی ولایت تخار عقب نشینی نموده و هیچ برنامه برای اجرای ضد حملات پیش از انتخابات وجود ندارد.
در ولایت تخار، ولسوالی های ینگی قلعه و درقد میان دولت و طالبان دست به دست می شوند(اینجا و اینجا را مشاهده نمائید). مقاماتمی گویند قرار است پنج مرکز رای دهی را در ولسوالی ینگی قلعه باز نمایند، مطابق به گفته حاجی اسد بزرگ محل، ولسوال و اداره ولسوالی از تالقان مرکز ولایت فعالیت می نمایند. نگرانی های مشابه توسط معلم حسن، ولسوال خاجه بهاوالدین، یکی دیگر از ولسوالی های تخار، مطرح گردیده است. وی به شبکه تحلیلگران افغانستان بیان داشت که با توجه به حضور گسترده طالبان انتظار می رود از مجموع هشت مرکز رای دهی تنها دو مرکز باز گردد.
در ولایت غزنی، این مساله هنوز سوال برانگیزتراست:در ولسوالی اندر که کاملاً تحت کنترول طالبان قرار دارد، مقامات قصد دارند ۱۶ مرکز رای دهی برای نه روستا باز نمایند. به خصوص محل رای دهی در قریه کوچک شمشی قابل توجه است. این محل دارای هفت مرکز رای دهی است، و برای ۲۸۰۰ رای دهنده کافی می باشد که برای چنین یک قریه کوچک تعداد زیاد محسوب میشود.
در لوگر، ولایتی که خانواده رئیس جمهور اشرف غنی از آن سرچشمه گرفته و گفته می شود هنوز هم در آنجا زمین و جایداد دارد، قریه سرخاب، دارای دو محل رای دهی است. با این حال،مردم محل به شبکه تحلیلگران افغانستان بیان نمودند، که حتی ارسال مواد انتخاباتی دشوار است؛ معمولا فقط کاروان های مسلح نیروهای پولیس محلی را اکمال می کنند. آنها بیان داشتند که حضور گسترده طالبان باعث می شود که رای دهندگان حتی در صورت دسترسی به برگه های رای دهی رای خویش را استعمال نکنند.
تغییرات چشمگیر در وضعیت امنیتی در روز انتخابات یا در روزهای قبل از انتخابات، همچنان می تواند دال برتلاش های مسئولین محلی، زورمندان یا تیم های کمپاین انتخاباتی برای ممانعت از بیرون آمدن رای دهندگان به نفع نامزد خاص یا استفاده از ناامنی برای پنهان کردن تقلب ودستکاری باشد.
۳ سلامت رای
به نظر می رسد یکی از خبرهای خوب پیشرفت های چشمگیر فنی در نرم افزار دستگاه های بیومتریک باشد که به منظور جلوگیری از رای دهی مکرر به کار گرفته میشود. در جریان انتخابات پارلمانی ۱۳۹۷بسیاری از دستگاه ها دچار مشکلات فنی شدند، و یا کارمندان جهت استفاده آنها آموزش کافی ندیده بودند از آنروکمیسیون مستقل انتخابات به مردم اجازه داد بدون اینکه دستگاه بیومتریک اطلاعات آنها را ثبت و تائید نماید،رای خویش را استعمال کنند.
این بار اقدامات اضافی برای جلوگیری از تقلب گسترده مانند پر نمودن صندوق ها از رای تقلبی روی دست گرفته شده است. این اقدامات شامل مهر های زمانی شروع و ختم فعالیت دستگاه بیومتریک، زمان ثبت اطلاعات، و بارکد گذاری محل رای دهی با ورق رای دهی با مشخصات رای دهنده می باشند. به هرحال،هنوز هم مسایل کشف ناشده در سیستم وجود دارد که امکان تقلب را فراهم می سازد. همانطور که تجربه درجهان نشان داده که هکر ها معمولاً یک قدم جلوتر از مسوولین امینتی میباشند.
هرچند شرکای ذینفع در انتخابات به شبکه تحلیلگران افغانستان بیان داشتند، که کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات بهتر از انتخابات ۱۳۹۷آموزش دیده اند، اما هنوز روشن نیست که آیا تمامی دستگاه های بیومتریک به درستی کار خواهند نمودو آیا تمامی کارمندان کمیسیون آشنائی کامل با این فن آوری پیچیده دارند و یا خواهند توانست این دستگاه ها را مطابق هدفی که برای آن طراحی شده اند، در حالات بحرانی و گیج کننده درست مورد استفاده قرار دهند.مشکل بزرگ، عدم ظرفیت استفاده درست از دستگاه ها و یا به کار نگرفتنعمدیدستگاه ها یا ایجاد وضعیتیبه منظور اجتناب و محرومیت رای دهندگانبوده کههنوز هم میتواند فرصت تقلب را فراهم سازد( چیزیکه در انتخابات ۱۳۹۷ نیز شاهد بودیم).
امسال کمیسیون مستقل انتخابات تعداد محلات رای دهی را به ۲۹۵۸۶ افزایش داده، و تعداد رای دهندگان را در هر محل از ۶۰۰ به ۴۰۰ به منظور رسیدگی و ایجاد سهولت کاهش داده است. با این روش کمیسیون مستقل انتخابات امیدوار است که از تکرار هرج و مرج انتخابات قبلی جلوگیری نماید(گزارش شبکه تحلیلگران افغانستان را اینجا مشاهده نمائید)، به هر حال هنوز هم امکان دارد صف های طولانی وجود داشته باشد، با توجه به اینکه اکنون همه رای دهندگان ثبت نام شده قرار است رای خود را دریک برههکوتاه تر زمانی هشت ساعته یعنی از ۷ صبح الی۳ بعد ازظهر استعمال نمایند،این بدان معنی است که هر محل رای دهی با حد اکثر ۴۰۰ رای دهنده (که تعداد زیادی از آنها در شهر ها و قریه جات واقع شده است) کارمندان کمیسیون نیاز دارند تا با سرعت متوسط بیشتر از یک دقیقه برای هر رای دهنده فرصت دهند. یعنی هر دقیقه یک رای دهنده وارد محل رای دهی و خارج گردد. زمانیکه آنها وارد محل رای دهی گردیدندبا سپری نمودن چند دقیقه باید تمامی پروسه را طی نمایند از قبیل- بررسی نام هایشان در فهرست رای دهی، گرفتن عکس، اخذ نمودن بارکد برای ورق رای دهی و استعمال رای- تا حرکت صف ها را متوقف نه نمایند. هنوز مشخص نیست که آیا اگر مرکز رای دهی هنوز ازدحام داشته باشد، دو ساعت اضافی که در پایان روز اضافه می گردد کافی خواهد بود.
۴ چرخش: نقش رسانه های اجتماعی
نقش رسانه های اجتماعی در انتخابات افغانستان با گذشت سال های اخیر چشم گیر بوده است. این نه تنها دسترسی به اطلاعات را فراهم ساخته بلکه باعث افزایش سردرگمی و اختلال در پروسه نیز شده است. به طور نمونه، فعالان جامعه مدنی در این دوره انتخابات به شبکه تحلیلگران افغانستان ذکر نمودند، که به نظر می رسد کمپاین غنی بالای “گروپ های اجتماعی کار می نماید” –و فعالیت گسترده با به کار گیری تعداد زیادی حسابهای کاربری در چندین شبکه معتبر اجتماعی که شامل ربات ها و حساب های جعلی برای ایجاد احساس و بسیج قبل از انتخابات است،را روی دست گرفته است. اگر این تلاش ها درست باشد، ممکن است بخشی از استراتژی کمپاین “منظم ” باشد که به دنبال حمایت گسترده مردمی است. اما تصاویر مشکوک در کنار تصاویر روز انتخابات از صف های طولانی در محلات رای دهیمی تواند ارقام به صورت غیرموجه بالای مشارکت رابعداً توجیه کند. همانطور که یکی از فعالان به شبکه تحلیلگران افغانستان بیان داشت تصور غلط از عکس ها و صف های طولانی ایجاد می گردد، که منعکس کننده علاقه رای دهندگان بوده و عدم توانائی کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات در مدیریت درست رای دهندگان.
تاکنون نشانه های کمی وجود دارند که میزان مشارکت وسیع باشد. مبارزات انتخاباتی کم رونق بوده و به نظر نمی رسد که به بسیاری از مناطق روستائی رسیده باشد. حتی در شهر هاییمانند کابل، و هرات پوستر های نامزدان به مراتب کمتر از انتخابات دور قبل بود(برای هرات اینجا را مشاهده نمائید). در انتخابات قبلی به سختی ممکن بودمکانی خالی از پوستر های نامزدان بر دیوار ها را در شهر کابل یافت، اکنون حتی در شاهراه های بزرگ تنها چند پوستر را میتوان مشاهده نمود و بسیار از پنجره های فروشگاه ها کاملاً خالی اند. بسیاری از پاسخ دهندگان محلی و بین المللی شبکه تحلیلگران افغانستان، و کسانیکه رسماً به نامزدان مورد نظر شان کمپاین می نمایند، حتی در شهر های بزرگ و در میان همکاران شان میزان پائین مشارکت را گزارش می کنند.
نامزدان، به استثنای اشرف غنی و تیم وی، اکثراً در طول یک ماه مبارزات انتخاباتی که در ماه سرطان آغاز گردیده بود از سفر به ولایات خود داری نمودند (گزارش رسانه ها را اینجا و گزارش شبکه تحلیلگران افغانستان از هرات را اینجا مشاهده نمایئد). در اواسط مبارزات انتخاباتی، حتی غنی به برگزاری کنفرانس های ویدیویی به هدف جلسات انتخاباتی رجوع نمود(وی براساس گفته یکی از اعضای تیم انتخاباتی اش بیش از ۴۰ جلسه ویدیویی داشته است). سفر به ولایات تنها در هفته اخیر مبارزات ی انتخاباتی توسط داکتر عبدالله، رحمت الله نبیل، و غنی در ولایات مختلف برگزار گردید.
وقتی صحبت از تدارکات انتخاباتی، دسترسی به رسانه ها (به شمول رسانه های اجتماعی) و تبلیغات می شود به نظر می رسد غنی ار نزدیک ترین رقیب خود عبدالله بسیار پیش است. تیم وی متخصصان رسانه و ارتباطات ( از جمله متخصصان جوان و با تجربه فعالیت در کمپاین های مشهور آمریکا) را استخدام نموده است، و داشتن تعداد زیاد وسایل نقلیه برای سازماندهان و رای دهندگان، و پول هنگفت را جهت تبلیغات تلویزیونی و رادیویی، و بودجه کافی را به معامله گران و بسیج کنندگان محلی –کسانیکه ادعا دارند می توانند میان نامزدان و بانک های رای وساطت نمایند – جهت جذب رای دهندگان فراهم ساخته است (برای جزئیات بیشتر گزارش شبکه تحلیلگران افغانستان را مشاهده نمائید). مبارزات انتخاباتی غنی حتی بخش کامل از سرک مرکزی کابل – که به نام کوچه انتخابات مسمی گردیده –ازجائیکه مبارزات انتخاباتی خود را مدیریت می کند،مسدوده کرده است. هرچند، این برداشت از افزایش فعالیت ممکن است نتیجه خود کمپاین باشد. بطور مثال در فیس بوک،عبدالله با داشتن ۴.۳میلیون مخاطب از غنی با ۱.۷ میلیون مخاطب، پیشی گرفته است (ارقام بررسی شده تا ساعت ۶ بعد از ظهر ۱میزان)- البته با توجه به اینکه لایک ها و مخاطب نیز می تواند خریداری شود.
شبکه تحلیلگران افغانستان نرم افزار تلفن هوشمند را که توسط تیم کمپاین غنی جهت جمع آوری نتایج انتخابات از مراکز و محلات رای دهی طراحی گردیده مشاهده نمود است. به نظر می رسد این کار به هدف اعلام “میزان آراء” در روز انتخابات صورت گرفته است. به هر حال، با توجه به پروسه طولانی شکایات و تصمیم گیری نتایج واقعی انتخابات- با توجه به تجربه انتخابات قبلی- به احتمال زیاد با ارقام روز انتخابات تفاوت چشم گیری خواهد داشت. با این حال، اگر نرم افزار درست کار نماید، می تواند” تصویر اولیه” را در حافظه رأی دهندگان و خبرنگاران ایجاد و بیان کننده اختلاف چشم گیر با نتایج رسمی که ترتیب میگردد،باشد.
۵. نقش ناظرین و نمایندگان
قرار است ناظرین نامزدان و احزاب سیاسی و ناظرین مستقل از تقلب و دست کاری در محلات رای دهی جلوگیری و باعث افزایش مشروعیت نتیجه آراء گردد. خصوصاً دو نامزد برتر عبدالله و غنی ارقام بالای از ناظرین را راجستر نموده اند-هر کدام دهها هزار. تعداد ناظرین مستقل اندک اما هنوز قابل توجه است (برای جزئیات بیشتر شبکه تحلیلگران افغانستان به اینجا مراجعه نمائید). هرچند در انتخابات قبلی ارقام مشابه حتی زیاد تر ناظرین و مشاهدین(حدود۲۰۰۰۰۰ در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲گزارش شبکه تحلیل افغانستان را اینجا مشاهده نمائید) حضور داشتند اما هیچ ضمانتی در مقابل تقلب گسترده ارائه نکردند. ناظرین و مشاهدین در معرض تهدید ها قرار دارند مخصوصا در مناطق نا امن و در بعضی موارد خود ناظرین در تقلب و دستکاری ها با دیگران شامل بودند. همچنان باید انتظار کشید آیا تمامی کارمندان و ناظرین انتخابات که آموزش و معاش دریافت نمودند،در روز انتخابات حضور می یابند یاخیر.
دور از انتظار نیست که ناظرین و مشاهدین در سراسر کشور، به شمول مناطق بسیار نا امن و مناطقی که بیشتر در معرض تقلب قرار دارند،بطور مساویانه تقسیم شده باشند. ناظرین مانند سمیر رسا، سخنگوی بنیاد انتخابات آزاد وعادلانه افغانستان (فیفا)، می افزایدکه آنها هراس دارند که “هر قدر سطح نظارت بر روند انتخابات کمتر باشد به همان میزان تقلب در نقاط مختلف افغانستان بالا می باشد”. عدم حضور ناظرین بین المللی در محلات رای دهی خارج از شهر کابل، و حتی در بیشتر مناطق پایتخت، از دیگر عوامل منفی وخامت اوضاع امنیتی است. در اولین انتخابات ۱۳۸۳ حضور فیزیکی ناظرین بین المللی باعث تشویق ناظرین افغان گردید و به بی نیازی آنها کمک نمود.
۶.مشارکت و محرومیت از حق رای
یکی از کلیدهای مشروعیت در انتخابات آینده مشارکت و گسترش قومی-جغرافیایی آن است. فعالان نزدیک به کمپاین غنی مشارکت ۴ تا ۵ میلیون را در انتخابات موفقیت تلقی می کنند. هر چند روزنامه گاردین بدون ذکر نام “مقامات دولتی وکمپاین” از استفاده نزدیک به ۳.۶ میلیون برگه های رای دهی در انتخابات پارلمانی ۱۳۹۷ خبر داده است. برخی از پاسخ دهندگان بین المللی درکابل به شبکه تحلیلگران افغانستان گفته اند کهآمار حقیقی نزدیک به ۱.۵ میلیون می باشد. در واقع ترکیبی از نا امنی، کمپاین نا عادلانه انتخاب میان دو نامزد پیشتاز کسانیکه مقصر این وضعیت هستند، در واقع عدم برگزاری همزمان انتخابات شورا های ولایتی، هیچ منفعتی برای جذب رای دهندگان محلی نداشته و ممکن است باعث کم شدن میزان مشارکت مردم گردد. حتی میزان مشارکت مورد انتظار ۴ تا ۵ میلیون رای دهنده- این تنها نیمی از ۹.۶ میلیون افغان که ثبت نام نموده اند می باشد و تنها یک سوم افغانهای واجد شرایط رای را که ۱۳.۵ میلیون است، در بر میگیرد.همچنان نیاز است که بررسی گردد چرا میزان مشارکت در سراسر افغانستان مساویانه نبوده آیا کدام یک از گروه های قومی و سیاسی از آن محروم گردیده اند. همانطور یکه ذکر گردید این هم می تواند نتیجه انتخاب عملیاتی کمیسیون مستقل انتخابات (مساله مهم باز یا بسته نگه داشتن محلات رای دهی در مرحله اولیه مراکز ثبت ناماست- همچنان گزارش شبکه تحلیلگران افغانستان را مشاهده نمائید) و شرایط نا امنی در سراسر کشور باشد.
به طور کلی توزیع محلات رای دهی در انتخابات پیشرو عموماً به سمت شهر سوق گردیده است. بسیاری از شهروندان روستایی به دلیل اینکه در آنجا شورشیان و دولت قوی هستند حق رای شان سلب می شود ( گزارش شبکه تحلیلگران افغانستان را اینجا).
نگاهی به آینده
پس از روز انتخابات آسیب پذیری عمده در این روند بررسی و شمارش آرا در مرکز اطلاعات در کابل است. انتخابات قبلی نشان داده است که تلاش برای دست کاری وجود داشته و پیگیری و کشف آن دشوار است. دسترسی ناظرین و مشاهدین به این مورد،بسیار محدود تر از محلاتی استکه رای در ان استعمالوشمارش شدهو اطلاعات از آن انتقال می گردد.(درعین حال انتظار نمی رود ناظرین و مشاهدین بدلیل امنیتی به تمامی اطلاعات دسترسی داشته باشند و از تلاش جهت دستکاری نتایج جلوگیری نمایند).
پس از شمارش آراء، مراحل شکایات و رسیدگی به آن است، پروسه ییکه اکثراً بحث برانگیز است و به همان اندازه برای دست کاری و تصمیم های اختیاری آزاد. در سال ۱۳۹۳آراء زیادی در روند بررسی شکایات باطل گردید، که پس از شکایات طرف مقابل دوباره آراء زیادی معتبر اعلان گردیده که منجر به ابهام و سردرگمی بزرگی شد ( گزارش شبکه تحلیلگران افغانستان را اینجا و برای بررسی عواقب ناراحت کننده تقریباً چهار ماهه آن اینجا را مشاهده کنید.)
یکی از شاخص های مهم میزان شفافیت از نظر معیارهای رای گیری، روند تصمیمات نهائی می باشد. امید می رود که کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی اعمال نادرست کمیشنران قبلی را انجام ندهند، که عدم مستند سازی روند های تصمیم گیری و تحلیل آنها و عدم گزارشدهی ازتصمیمات به اقامه کنندگان شکایات، اهداف شکایات یا توده بیشتر مردم را شامل می گردد. این امر که نتیجه واقعیچیست، چه کسی برنده و چه کسی بازندهبودهاست، الی اکنون در همه انتخابات مربوط به روند رسیدگی به شکایات می گردد.
مطابق به تقویم انتخاباتی کمیسون مستقل انتخابات که ضمیمه این گزارش شبکه تحلیل گران افغانستان گردیده (۳) نتایج ابتدائی بتاریخ ۲۷ میزان منتشر می گردد. چیزی که مهم تر از نشر نتایج بتاریخ معینه بوده اینست که کمیسیون مستقل انتخابات در مورد تاخیر های احتمالی شفافیت ارائه نماید. یکی از ویژگی های مهم شفافیت،نشر به موقع بخشیاز نتایج ابتدائی و جزئیات آن از جانب کمیسیون مستقل انتخابات است. هر گونه خطا در این زمینه بررسی های بیشتر نیاز دارد.
سرانجام ، یکی از نگرانی ها این است کهسناریویانتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۳ممکن است تکرار گردد. تنش ها پیرامون شمارش دور دوم در آن زماناز طریق میانجیگیری خارجی با ارایه یک بدیل ناشناخته که هر دو رقیب را وارد یک حکومت مشترک کرد، حل گردید.هرچند دیپلمات های ایالات متحده در کابل واضح نموده اند که علاقه به تکرار آنچهجان کری انجام داد، وجود ندارد، اشاره ایبه وساطت جای کری وزیر خارجه وقت آمریکا که منجر به توافق و تشکیل حکومتوحدت ملی بین غنی و عبدالله شد( برای مشاهده گزارش اینجا را مشاهده نمائید)،این تمایل به شکل وسیعیبه اشتراک گذاشته می شود. به هر حال اگر اختلاف نظر در مورد نحوه شمارش آراء به بن بستبیانجامد،مانند انتخابات قبلی برای شرکای بین المللی نظیر ایالات متحده آمریکا، سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا دشوار خواهد بودکنار نشسته و تماشا نمایند.
ویرایش توسط کیت کلارک
۱.یک اختلاف جزئی دیگر در آمار رای دهندگان ثبت شده کمیسیون مستقل انتخابات و جود دارد. اگر کسی رقم جدید را در آمار ارائه شده برای رای دهندگان مرد و زن علاوه کند، به رقم دیگری از کل آمار ارائه شده سر می خورد. تفاوت فقط ۱۹ عدد بوده اما این بیانگر نبود انسجام آمار کلی است.
۲.نورستانی ها از نظر ترکیب قومی باپشتون ها متفاوت هستند، اما رهبران آنها معمولاً با گروه دیگری ائتلاف سیاسی می نمایند، طوریکه در لوی جرگه قانون اساسی درسال۱۳۸۱/۸۲ جائی که هر دو گروه با کسب اکثریت بیش از ۵۰ درصد در مساله انتخاب میان نظام ریاستی و پارلمانی نشان دادند. میدان وردک تقریبا مساویانه به مناطق پشتون و هزارهنشین تقسیم گردیده است.
۳. لازم به یاد آوری است که تقویم انتخاباتی افغانستان به شدت دچار تاخیرشده استودور دوم انتخابات احتمالی ریاست جمهوری در ماه قوس ختم میگردد. هرچه بیشتر طول بکشد به همانتناسبامکان تقلب بیشتر میگردد.
.
بیاکتنې:
دا مقاله په وروستي ځل تازه شوې وه ۱۵ ثور / غويی ۱۳۹۹
