کاهش از حداکثر کاشت مواد مخدر: سروی سال ۱۳۹۷ افغانستان

شریک کړئ

سروی سال ۱۳۹۷ کشت تریاک در افغانستان امروز توسط دفتر مقابله با جرم و مواد مخدر سازمان ملل (UNODC) منتشر شد.  این سروی در مقایسه با سال گذشته نشانگر کاهش یک- پنجم کاشت تریاک در سرتاسر کشور است با این وجود، میزان کاشت تریاک در ۲۶۳۰۰۰ هکتار، دومین رقم بزرگ در طی سالهایی است که UNODC بر میزان کشت تریاک از سال ۱۳۷۳ نظارت می کند. علاوه بر آن، مراقبت و جمع کردن شیره ی تریاک هنوز هم ممر معاش تمام وقت ۳۴۵۰۰۰ نفر روستاییانی است که وسیعا از فقر رنج می برند.  یلینا بیلثا، پژوهشگر شبکه ی تحلیلگران افغانستان به این موضوع می پردازد  که کاهش در کاشت تریاک در کجا واقع شده و دلایل اصلی آن چیست؟

در سال ۱۳۹۷، افغانستان در مقایسه با سال گذشته،  ۶۵۰۰۰ هکتار کمتر تریاک کاشته است. (به اینجا نگاه کنید).  مجموع زمین زیر کشت تریاک در سال ۱۳۹۷ به ۲۶۳۰۰۰ هکتار کاهش یافته در حالیکه بالاترین مقدار تریاک و بیشترین فراورده های آن در مقایسه با تمام سالها از ۱۳۷۳ به این سودر سال ۱۳۹۶به عمل آمد و  ۳۲۸۰۰۰ هکتار در  این سال تریاک کشت تریاک شده (تحلیل پیشین شبکه تحلیل گران را در اینجا مطالعه نمایید).   اما کاهش تولید تریاک در طی سال جاری، قابل توجه نیست، چرا که میزان کشت تریاک همانند گذشته بسیار فراگیر بوده است و از سال ۱۳۹۶ بدین سو، از ۲۴ ولایت از مجموع ۳۴ ولایت افغانستان تریاک کاشته اند که در مقایسه با سال ۱۳۹۵، سه ولایت افزایش یافته است و ساحه ی تحت کشت افیون در سال ۱۳۹۷،  دومین رقم بزرگ در طی سالهایی است که UNODC بر میزان کشت تریاک از سال ۱۳۷۳ نظارت می کند.

تنزل در کاشت، بر اثر خشک سالی بیشتر شدیدا غرب و شمال کشور را متآثر ساخته است و طبق اظهارات مردم محل در شمال غرب، خشک سالی امسال، بدترین موردی بود که تا به حال تجربه کرده اند (مطالعات قبلی شبکه تحلیل گران را اینجا مطالعه کنید). در نتیجه در مناطق شمالی، ۲۴۰۰۰ هکتار کاهش (در مقایسه با سال گذشته ۵۶درصد تنزل) و در مناطق غربی ۲۳۰۰۰هکتار تنزل در کاشت (در مقایسه با سال گذشته ۴۳درصد کاهش) را نشان می دهد. در ولایت بادغیس، که طبق دسته بندی های UNODC در غرب کشور جای می گیرد، میزان کاهش تریاک ۳۰ درصد بود و در خلال سال های گذشته کاشت افیون روند نزولی را در این ولایت طی کرده است ( بررسی شبکه تحلیل گران را ملاحظه نمایید.) در جنوب کشور نیز اندکی کاهش رونما شده و در مجموع، در مقایسه با سال گذشته ۱۵۰۰۰هکتار کمتر تریاک کشت شده است. البته کاهش در کشت مواد مخدر در جنوب، مرتبط با سقوط قیمت تریاک خشک در فصل درو سال گذشته می باشد. دیوید مانسفیلد، کارشناس بریتانیایی تجارت افیون در افغانستان، قبل از انتشار گزارش UNODC ابراز داشت:

مقدار محصول تریاک در هلمند دقیقا معلوم نیست… نشانه هایی از افزایش زمین ها لم یزرع (و کاهش بیشتر در میزان عواید) دیده می شود اما  وضعیت کانال (بخش قابل آبیاری مناطق مرکزی هلمند) دقیقا معلوم نیست.  تداوم جنگ، واضحا منجر به متروک شدن بخش زیادی از زمین های زراعی شده است.

کاهش در تولید و عواید تریاک

طبق برآورد دفتر مقابله با جرایم و مواد مخدر سازمان ملل، ۶۴۰۰تن تریاک در سال ۱۳۹۷تولید شده است.  این میزان نسبت به سال گذشته، ۲۹ درصد کاهش را نشان می دهد. در سال ۱۳۹۶، تولید تریاک به رقم بی سابقه ۹۰۰۰تن رسید، در حالیکه در سال ۱۳۹۵، حاصل تریاک ۴۸۰۰تن برآورد شده بود(اینجا را بنگرید).

UNODC میزان کاهش در تولید را مرتبط با تنزل در کاشت می داند. اگرچه، از میزان حد اوسط حاصلات در مجموع کاسته شده و مقدار حاصل تریاک امسال به طور متوسط ۲۴٫۴ کیلو گرم در هکتار بوده است در حالیکه در سال ۱۳۹۶اوسط حاصل تریاک ۲۷.۳ کیلوگرم بوده است.  این دفتر سازمان ملل هم چنین می افزاید حاصلات در بعضی مناطق، بیشتر از دیگر ساحات کاهش داشته است (۴۷درصد در مناطق مرکزی، ۲۹درصد در شرق و ۱۹درصد در مناطق شمالی).  اما میزان حاصل تریاک در غرب، شمال-شرق و جنوب، جایی که دو ثلث تریاک افغانستان را تأمین می کند، نسبتا ثابت مانده و صرفا ۸درصد کاهش داشته که بر میزان برداشت تریاک در این مناطق، در مقایسه با دیگر ساحات، تأثیر اندکی داشته است.

هلمند هم چنین شاهد تداوم سرمایه گزاری زارعین در روشهای پیشرفته کشاورزی، به شمول خرید سیستم تولید برق آفتابی برای به حرکت در آوردن پمپهای آبیاری و نیز آفت کش ها و کودهای کیمیایی خاص بود.   این سرمایه گزاری، به کشاورزان هلمندی فرصت بهره برداری سودآورد از تریاک حتا در وضعیت نا مساعد امسال، را فراهم کرد. این مطلب در دو پژوهش اخیر مانسفیلد برای واحد ارزیابی و تحقیق افغانستان ( در ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷) نیز ذکر شده است.

تنزل قیمت

یافته های  UNODC خاطرنشان می سازد که قیمت یک کیلو تریاک خشک آماده ی تحویل در مزرعه، به ۹۴دالر سقوط کرده است و این رقم کمترین قیمت از سال ۱۳۸۳بدین سو (پس از محاسبه ی میزان تورم) می باشد.  به طور متوسط بهای یک کیلو تریاک در سال ۱۳۹۶در زمان برداشت ۱۳۱دالر بود که نشان دهنده کاهش ۱۴درصدی نسبت به قیمت ۱۵۲دالر فی کیلوگرام در سال ۱۳۹۵ می باشد.  بدین ترتیب بهای تریاک در عرض دوسال، بیش از یک ثلث کاهش داشته است.

کاهش بهای تریاک در مزرعه، منجر به کاهش ۵۶ درصدی مجموع عواید ناشی از محصول تریاک در سال ۱۳۹۷ گردید  که ۶۰۴ ملیون دالر برآورد شده است.  این رقم معادل سه درصد تولید ناخالص داخلی می باشد. (بانک جهانی با در نظر داشت رشد ۲.۴ درصدی در سال ۱۳۹۷، میزان تولید ناخالص ملی را ۱۴۵۰ملیارد افغانی برابر با ۱۹.۹۳ ملیارد دالر برآورد کرده است.) عواید ناشی از برداشت تریاک در سال ۱۳۹۶، تقریبا معادل هفت درصد تولید ناخالص ملی و یا ۱.۴ ملیارد دالر بوده است. (به تحقیق شبکه تحلیل گران در این مورد رجوع نمایید.) در آن سال بهای تریاک در مزرعه به دلیل میزان خالصی آن، ۵۵ درصد افزایش داشته است و به همین دلیل میزان کاشت به طور بی پیشینه ای افزوده شده و در نتیجه مقدار شیره تولید شده نیز افزایش داشته است.

محو تریاک؟

دستاورد برنامه های محو تریاک حکومت بسیار ناچیز بوده است و در سال ۱۳۹۷، صرفا تریاک کاشته شده در ۴۰۶ هکتار زمین نابود  شده است در حالیکه در همین سال مجموعا ۲۶۳۰۰۰ هکتار زمین زیر کشت تریاک بوده است. در سال ۱۳۹۶، حکومت تریاک ۷۵۰هکتار را در ۱۴ولایت محو کرد ( و در سال ۱۳۹۵، تریاک کاشته شده در ۳۵۵ هکتار زمین در هفت ولایت از بین برده شد.)

با این اوصاف، عملیات قوای هوایی امریکا که برای نابودساختن اهداف مرتبط با مواد مخدر از ۲۶ عقرب ۱۳۹۶ آغاز شده بود،  در ۱۳۹۷ هم تداوم یافت (به تحلیل شبکه تحلیل گران در این جا و نیز در مقاله ی مانسفیلد در اینجا بنگرید). بنا به گزارش وال استریت ژورنال، در سنبله امسال حملات هوایی امریکا حدود ۲۰۰ هدف مرتبط با مواد مخدر را نابود کرده اند که تقریبا نیمی از آن اهداف در ولایت هلمند بوده است. این گزارش می افزاید که “حملات هوایی ۴۶ ملیون دالر عواید طالبان از مواد مخدر را نابود کرده است.” اما مانسفیلد، این رقم را نمی پذیرد و بر این باور است “سود طالبان از  تجارت هرویین و مالیات بر تجارت افیون به آن اندازه نیست که نیروهای امریکایی محاسبه می کنند و بمباران لابراتوارهای تولید مواد مخدر تأثیر ناچیزی بر درآمد طالبان داشته است.(نقل قول از مانسفلید را در ص. ۸۷ تازه ترین گزارش سیگر مطالعه نمایید.) وی هم چنین در پژوهش تازه ی خود برای واحد تحقیق و ارزیابی افغانستان عقرب ۱۳۹۷  می نگارد:

زارعین هلمند این عملیات را با دیدی کاملا متفاوت می بینند و بیشتر آن را نشانه ای از عملیات خشونت بار به قیمت ضربه زدن به خودشان می پندارند. آنها ادعای “شورشگری با استفاده از تجارت افیون” و یا این نظر فرمانده عملیات های ویژه امریکا مبنی بر اینکه  تجارت مواد مخدر هدف اصلی شورشیان است،   را نمی پذیرند.

طبق محاسبات گزارش تازه ی سیگر، امریکا  از سال ۱۳۸۱  تا ۱۳۹۷، به طور متوسط هر روز بیش از یک و نیم میلیون دالر به حکومت افغانستان برای مبارزه با تجارت مواد مخدر کمک کرده است.

در ۸ میزان ۱۳۹۷ میزان کمک امریکا برای مبارزه با مواد مخدر به ۸.۸۸ ملیارد دالر بالغ گردید. علی الرغم هزینه سرسام آور برای برنامه هایی تحت عناوین امحای کشت  تریاک ، ضبط مواد مخدر و نابود سازی آن، حمایت از منابع عایداتی جایگزین، حمایت های هوایی و مشوق هایی برای ولایات، تجارت مواد مخدر در افغانستان تقویت شده و رشد کرده است.

نتیجه

اگرچه از میزان ساحات زیر کشت تریاک کاسته شده و افغانستان تریاک کمتری را در سال ۱۳۹۷ تولید کرده است، اما این کاهش نسبت به میزان تولید افیون در سال ۱۳۹۶ است که از سال ۱۳۷۳ بدین سو بیشترین مقدار تولید گزارش شده است. خشک سالی شدیدا بر میزان تولید و محصول تریاک در شمال و غرب کشور تاثیر گذاشت و در هلمند، نیروگاه تولید افیون کشور، کاهش قیمت تریاک در سال گذشته باعث شد تا از انگیزه برخی از کشاورزان برای کشت تریاک کاسته شود.  استراتژی مبارزه با مواد مخدر حکومت به صورت سمبولیک اجرا شده و عملیات هوایی نیروهای امریکایی بر لابراتوارهای تولید مواد مخدر، طبق نظر مانسفیلد تأثیری بر تولید نداشته، بلکه به منزله ی “تکان دادن لانه ی زنبور” بوده است و زارعان نیز “سریعا انهدام لابراتوارها” توسط حملات هوایی را یکی از دلایل کاهش بهای تریاک ذکر کرده اند. در واقع، عوامل دیگری باعث کاهش تقاضا و بهای تریاک شده است و به زعم وی “میزان فزاینده ی تولید و ارزش نا متوازن نرخ تومان ایرانی منجر به بی ثباتی در بازار بین المللی و تاجران بین المللی شده است.”

نتیجه  ای که مایه ی نگرانی دیگران می گردد، این است که شاید باعث کاهش قیمت هیرویین در بازارهای غیر قانونی جهانی گردد و فراوانی هیرویین با کیفیت و ارزان منجر به عرضه ی بیشتر این محصول در سرک ها شده و تعداد بیشتری را در سراسر گیتی معتاد سازد.

• ولایتی که در آن کمتر از صد هکتار تریاک کاشته می شود، به عنوان ولایت عاری از تریاک رده بندی می گردد. امسال نورستان باردیگر این عنوان را کسب کرد در حالیکه سال گذشته پس از چندین سال توقف در کشت تریاک در خلال سالهای ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵، این ولایت به کشت تریاک روی آورده بود. تخار از سال ۱۳۸۷ بدینسو به عنوان ولایت عاری از تریاک دسته بندی شده بود، اما امسال بار دیگر به کاشت تریاک پرداخته و عنوان عاری از تریاک را از دست داده است.

ترجمه: ضیا مبلغ

پای:

بیاکتنې:

دا مقاله په وروستي ځل تازه شوې وه ۱۵ ثور / غويی ۱۳۹۹

لیکوالان:

یلینا بیلیتسه

نور د دې لیکوال څخه