د ۱۴۰۰ لمریز کال په رارسېدو سره به نوې پېړۍ پیلېږي. دې ځانګړي مناسبت ته په کتلو چې یواځې یو ځل زموږ په ژوند کې راځي، د افغانستان تحلیلګرانو شبکه د زړه له تله د نوې پېړۍ لومړۍ ورځ ټولو ګرانو لوستونکو، افغانانو او هغو ټولو ته چې په یوه پراخه فرهنګي سیمه کې د لمریز کال لومړۍ ورځ د کال د لومړۍ ورځې په توګه لمانځي مبارکي وايي.
فروش گل، نهال و درخت پیش از نوروز در نزدیکی مجموعه مصلی، هرات، حوت ۱۳۹۹. فروشنده، غلام فاروق (نشسته)، به شبکه تحلیلگران افغانستان گفت این کار را طی سی سال گذشته انجام داده است. عکس: سید رضا کاظمی
د پسرلي په راتلو پوه شوم
جینکو راوړل په اوربل کې ژېړ ګلونه
د راتلونکي ۱۴۰۰ کال لومړۍ ورځ چې د هجري شمسي سنې د پنځلسمې پېړۍ پیل دی، په افغانستان کې لمانځل کېږي. نوروز په ډېر پیاوړي ګومان له هغې زمانې راهیسې چې د هیچا په ياد نه ده یا يې لیکلې نه ده لمانځل کېږي. خو دا څرګنده ده چې نوروز له زرګونو کالو راهیسې د بېلابېلو وګړو چې په یوه فرهنګې سیمه کې يې ژوند کاوه لمانځل کېده او هغوی په دې ورځ مېلې او جشنونه کول. پسرلی چې د کال د پیل موسم دی، هغه مهال راځي چې زمکه له یوه سخت او ساړه ژمي وروسته ورو ورو تودېږي او له ډول ډول رنګونو سره بیا ژوندۍ کېږي. پسرلی همدا ډول هغه موسم دی چې نژدې په نیمه شمالي کره کې ورځ او شپه ورو ورو سره برابرېږي. په پښتو فولکلور کې د نوروز یادونه ډېره شوې ده:
په راتلو درسره ډېرې خوښۍ راوړه
په خوشال خټک دي قدر دی نوروزه
خو سره له دې هم سږنی نوروز په داسې وخت کې راغی چې ډېر خلک له ستونزو سره لاس او ګرېوان دي. د جګړې دوام د خلکو ژوند په تېره بیا د هغو سیمو د خلکو چې د جګړې ډګر ته نژدې دي ویجاړ کړی دی. سربېره پر دې افغانستان سږ کال د وچکالۍ له خطر سره هم مخ دی او ښايي د زرګونو کلونو نوروز د ازموینې یو بدلون وي چې د اقلیم د تغیر له امله رامنځته کېږي. د کووید- ۱۹ ناروغۍ له امله په افغانستان او ټوله نړۍ کې خلکو ژوند له لاسه ورکړ، زیانمن شول او د ژوند کړۍ يې راتنګه شوه. د ډېرو زیانونو رسولو تر څنګ يې بې روزګاري هم زیاته کړه. د پورته ستونزو د لېرې ساتلو په نمت د افغانستان تحلیلګرانو شبکه تاسې ټولو ته له لوی خدای څخه د یو سولیز او له خوښیو ډک نوروز درلودلو دعا کوي
سال خورشیدی ۱۴۰۰ پیشرو، سده نوینی را در افغانستان ورق خواهد زد. با در نظر داشت این مناسبت استثنایی که یک بار در عمر پیش میآید، شبکه تحلیلگران افغانستان از صمیم قلب نخستین نوروز قرن جدید را به خوانندگان عزیز خود، تمامی افغان ها و همگان در سرتاسر یک منطقه فرهنگی وسیع که نوروز در آن تجلیل میشود، تبریک عرض مینماید.
نوروز سال خورشیدی ۱۴۰۰ پیشرو، آغازگر قرن پانزدهم در تقویم هجری شمسی است که در افغانستان کاربرد دارد. نوروز به احتمال بسیار قوی از زمانهایی که هیچ کسی به یاد ندارد یا آن را ثبت نکرده، تجلیل شده است. آنچه مسلم است، این است که نوروز طی هزاران سال برای مردمان گوناگون در یک حوزه فرهنگی گسترده، گرامی بوده و جشن گرفته شده است. بقاپذیری خاص نوروز به طور سادهای در بههمتنیدگی آن با آغاز چرخه سال طبیعی در این منطقه وسیع نهفته است. بهار که این چرخه سال طبیعی را شروع میکند، هنگامی است که زمین پس از یک زمستان معمولاً سرد و سخت به تدریج گرم و به طور رنگارنگی زنده میشود. بهار همچنین زمانی است که طول روز و شب، دستکم در نیمکره شمالی زمین، آهسته آهسته برابر میشود. آغاز این چرخه سال طبیعی به طور خاطرهانگیزی در شعر کهن دری بازتاب یافته است. ابیات زیر نه تنها گرهخوردگی نوروز با احیای مسحورکننده طبیعت در بهار، بلکه زودگذری حیات را بیان میکند – نوروز و بهار به صورت همزمان نمایانگر هر دو هستند:
چون است حال بستان ای باد نوبهاری
کز بلبلان برآمد فریاد بیقراری
– سعدی
ز کوی یار میآید نسیم باد نوروزی
ازین باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی
به صحرا رو که از دامن غبار غم بیفشانی
به گلزار آی کز بلبل غزل گفتن بیاموزی
سخن در پرده میگویم چو گل از غنچه بیرون آی
که بیش از پنج روز نیست حکم میر نوروزی
– حافظ
با این وجود، این نوروز با وضعیت دشواری برای بسیاری از مردم مصادف شده است. در افغانستان، دوام جنگ زندگی مردم خصوصاً آنهایی را که در مناطق مورد درگیری فعال زندگی میکنند، تباه کرده است. همچنین افغانستان امسال با خطر خشکسالی روبرو است و این شاید آزمونی برای تحول نوروز هزارانساله در اثر تغییر اقلیم باشد. بیماری کووید-۱۹ در افغانستان و سراسر جهان زندگیها را گرفته، متضرر و محدود کرده است و تبعات گستردهای مثلاً بر اشتغال داشته است. با اذعان به تمامی این آلام، ما در شبکه تحلیلگران افغانستان برای شما نوروزی امن، سالم و خوش آرزومندیم، به گفته حافظ. زندگی آن قدر کوتاه است که ارزش ناخوش بودن ندارد، دستکم بعضی وقتها:
نوبهار است در آن کوش که خوشدل باشی
که بسی گل بدمد باز و تو در گِل باشی
بیاکتنې:
دا مقاله په وروستي ځل تازه شوې وه ۳۰ حوت / كب ۱۳۹۹
