وجه مشترک میان یک متعلم ۱۶ ساله لیسه، یک انجنیر هوانوردی میان سال، یک متعلم ۲۹ ساله صنف دهم مکتب شبانه و یک داکتر ۴۵ ساله در پولیس سرحدی افغانستان، کدام است؟ همهء آنها از حوزه غرب (بادغیس و هرات) آمده اند و در نخستین جشنواره فیلم های کوتاه در پیوند به اثرات منازعات مسلحانه بر کودکان با هم رقابت می کنند. جشنواره به تاریخ ۱۳ سنبله ۱۳۹۵ در شهر هرات برگذار گردید. یلینا بلیثا از شبکه تحلیلگران افغانستان با نگاه عمیق ده فیلم برگزیده و فیلمنامه نویسان و کارگردانان آنها را در این نوشته به بررسی گرفته است.
در مورد جشنواره
جشنواره فیلم های کوتاه هرات از علاقمندان خود خواسته بود تا در موضوع (تأثیرات منازعات مسلحانه بر کودکان افغان) ثبت نام نمایند. معیارهای پذیرش اندکی مشکل بود که عمده ترین آنها ذیلاً بیان میگردد. (۱) فیلم ها باید بین دو تا ده دقیقه بوده و باید یک اشاره بصری یا شفاهی به حد اقل یکی از موضوعات ذیل داشته باشد: اثرات جنگ ها بالای زندگی خانواده، حملات بالای مکاتب یا مراکز خدمات صحی و استخدام اطفال توسط گروه های درگیر در جنگ. (۲) شرط دیگر این بود که فیلم باید حد اقل یک زن را منحیث کارگردان، راوی، فیلمنامه نویس و یا شخصیت اول فیلم در بر داشته باشد. مجموعاً ۳۲ فیلم در جشنواره نامزد شده بود.
در حدود ۲۲۰هواخواه، منتقد وحامی فیلم در این رویداد یک روزه اشتراک نمودند. بیشتر اشتراک کنندگان را فلم سازان جوان از ولایات هرات و بادغیس، به شمول زنان و اعضای انجمن معلولین تشکیل می داد. تعداد از کودکان نیز به عنوان تماشاچی در جشنواره شرکت کرده بودند. سید کیهان، یک متعلم مکتب متوسطه که در این جشنواره حضور یافته بود، به ملل متحد گفت، “جشنواره برایم فرصت این را مساعد ساخت تا درک کنم که اطفال زیادی از کار شاقه رنج میبرند و از جنگ مسلحانه متأثر اند.”
چهار داور – از یوناما، جامعه مدنی و کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان– فیلم ها را بررسی و دو برنده را انتخاب کردند. برای بهترین کارگردان، هنرپیشه مرد، هنرپیشه زن، هنرپیشه کودک، فلمبردار و ویراستار تصدیق نامه نیز داده شد. علاوه بر این، اشتراک کنندگان جشنواره نیز، به بهترین فیلم در کتگوری جایزه انتخاب مردم، حق رأی داشتند و به فیلم های مورد علاقهء شان رای دادند.
ده فیلم انتخاب شده
یوناما ده فیلم برتر و منتخب را به صورت آنلاین در دسترس عموم قرارداده است (سه فلم آن در اینجا در صفحه فسیبوک یوناما قابل دسترس است). (۳) با وجود اینکه اشتراک کنندگان همه جوان بودند اما فیلم های انتخاب شده تنوع گسترده در داستان ها، تجارب و بیان های هنری را پیشکش میکنند. ده فیلم انتخاب شده ثابت میسازد که با وجود جنگ خلاقیت هنوز زنده است.
جای خالی توسط محبوبه برات
جایزه بهترین فیلم، بهترین فیلمنامه و بهترین کارگردان به محبوبه برات، یک متعلم ۱۶ ساله از هرات صاحب اثر فیلم جای خالی ها، تعلق گرفت. فیلم داستان یک پسر جوان را به تصویر میکشد که مشتاقانه میخواهد تحصیل خود را ادامه بدهد، اما بعد از مرگ پدرش در اثر جنگ به ناچار یگانه نان آور خانوده اش، می شود. در این اثر هنری ۵ دقیقه ای، خانم برات بگونهء ماهرانه از سرک های هرات صحنه برداری و فیلم را با یک کنایه سینمایی موثر و دردناک که با پرتاپ یک قلم در زباله ها به تصویر کشیده شده، خاتمه می بخشد.
او گفت: “من زمینه جشنواره را بسیار قوی و مفید دریافتم و بنابر این انگیزه گرفتم تا یک فلم کوتاه در مورد اثرات جنگ های مسلحانه بالای اطفال افغان بسازم.”
خانم برات از ۱۳۸۸، زمانی که خیلی کم سن تر از اکنون بود، بدینسو در هنر سینما و تیاتر دخیل بوده است. در این مدت چندین کار هنری را در کارنامهء خود دارد. اولین تولید او یک قطعه تیاتر (زنگ صدا) بود که جایزه دوم را در جشنواره تیاتر در ۱۳۹۱ گرفت. بود و نبود، ماه مقبول من، مادرم و مهاجرت هااز جمله آثار دیگری است که وی کارگردانی کرده است.
جای خالی ها بصورت آنلاین در اینجاقابل مشاهده است.
وظیفه شناس توسط داکتر ناصر
فیلم وظیفه شناس در مورد درد دل و دشواری های است که یک قوماندان پولیس سرحدی با آن مواجه شده است. اعضای یک گروه مسلح قوماندان را تهدید می کند که اگر عضو بازداشته آن گروه را رها نکند، پسر وی را می کشند. فیلم کوتاه چند لایه است و داستان دوستی میان دو پسر را شامل میباشد: پسر قوماندان و دوست جوان وی. در یک پایان تأثیرگذار، هر دو پسر یکی از دو پای شان را در اثر انفجار ماین جاسازی شده در بکس مکتب از دست می دهند و هرکدام یک لینگ از یک جفت کفش تینس را می پوشند.
داکتر ناصر که ۴۵ سال عمر دارد باشنده ولایت هرات است. او جایزه دومین کارگردان و فیلمنامه نویس برتر را از آن خود نمود. اولین تجربه او در سینما منحیث هنرپیشه در مرز بانان بود. داکتر ناصر در پولیس ملی سرحدی افغانستان داکتر است. چندین واقعه که او شاهد بوده است و اطفال را متأثر و مجروح نموده است، او را برای ساختن این فلم انگیزه داده است.
میراث توسط امان الله نصرت
فیلم میراث داستان دو برادر را بیان میکند؛ یکی از آنها درس خوان است و دیگری ترجیح میدهد تا با اسلحه بازی کند. پدر این خانواده پسر جوان خود که مبارز است را در مقایسه با پسر روشنفکر خود به دیده عزت میبیند. فیلم میراث نشان می دهد که جنگ میراث ارزشی رادر افغانسان بجا گذاشته است که برخورد خانواده ها با کودکان شان را متأثر ساخته است. برایند این میراث ارجحیت خشونت نسبت به تحصیل است.
امان الله نصرت، کارگردان ۴۵ ساله این فیلم از لحاظ مسلکی یک انجنیر هوانوردی است. او از یک دهه بدینسو در صنعت فیلم منحیث کارگردان، فیلمنامه نویس، ویراستار و فیلمبردار دخیل بوده است. او در این مدت ۱۰ فیلم طولانی و کوتاه را کارگردانی نموده است. وی همچان در سال ۱۳۹۴در رقابت تولید فیلم با موضوع محافظت محیط با نامزد یکی از فیلم هایش اشتراک و حائز مقام دوم آن رقابت شد. این رقابت را تلویزیون خصوصی سبا برگزار کرده بود.
فلم میراث در اینجا بصورت آنلاین قابل مشاهد است.
جهان ما توسط احمد وحید امید
جهان ما نشان میدهد که چگونه جنگ ها زندگی عادی مردم را دگرگون میسازد، زیرا آنها را مجبور میسازد تا کشور شانرا ترک کنند و در جای دیگری آرامش را جستجو نموده و زندگی جدید را آغاز کنند. کارگردان فیلم، احمد وحید امید، ۲۷ ساله است. او همچنان قفس را کارگردانی کرده است. او از سال ۱۳۸۷ بدینسو در صنعت فیلمسازی دخیل بوده است و الی ۱۰ فیلم کوتاه را تولید نموده است، که اساساً در مورد صلح، محافظت محیط زیست و مهاجرت بوده است. او همچنان برای فیلم قبلی او خیال (Vision) جوایز متعدد به شمول جایزه در جشنواره بین المللی ۶۰ ثانیه در پاکستان در سال ۱۳۹۴ را برنده شده است.
فیلم کوتاهی که او در هرات نمایش داد، جهان ما همچنان امسال در جشنواره فیلم های کوتاه وانکوور بالای مهاجرت رقابت نمود. نتایج این رقابت به زودی اعلان میگردند.
برای صلح توسط محمد یاسر بارکزی
فیلم برای صلح یک انیمیشن است که پیرامون نیاز به صلح تهییه شده است. این فیلم طیاره ها را نشان میدهد که کشور را بمبارد میکنند. بعد از یک مدت سرنشینان این طیارات دفعتاً متوجه دو طفل حامل بالون میشوند. در این موقع که همان پایان فیلم است، این سرنشینان بجای پرتاپ بمب گل می اندازند. برای صلح سال گذشته تولید شده بود و در اصل قصد از تولید آن نامزد کردن در این جشنواره نبود چون تولید کننده فکر میکرد که موضوع انیمیشن وی شاید به اندازه کافی قوی نباشد. اماکارانیمیشن خوب است. فیلم برای صلح در لحظات پایانی روند جمعاوری نامزد شد و منحیث یکی از ۱۰ فلم برتر انتخاب گردید.
محمد یاسر بارکزی، ۲۵ ساله، فارغ التحصیل صنف دوازدهم می باشد و منحیث متخصص فنی تکنالوژی معلوماتی ایفای وظیفه میکند. او از ۱۳۹۰ بدینسو نزدیک به ۳۵ فیلم انیمیشن مختلف را تولید نموده است. موضوعات انیمیشن های وی پیرامون مسایل اجتماعی،زنان، اعلانات تجارتی تلویزیونی و صلح است.
قفس توسط احمد وحید امید
قفس یک فیلم ساکت دو دقیقه ای با کارگرانی احمد وحید ۲۷ است. فیلم در واقع یک تمثیل زیبای سینمایی است که با کاغذ پران بازی موضوع را بیان می کند. در این فیلم کاغذ پران بازی آرزوی همیشگی یک پسرجوانی معلول مریضی پولیو است. فیلم قفس بیشتر اضرار و مشکلاتی را به تصویر کشیده که ناشی از جنگ بوده است. عدم تطبیق پروگرام واکسیون فلج طفل به عنوان یکی از آن مشکلات در این فیلم محور داستان را شکل می دهد.
قفس در اینجا و اینجا صورت آنلاین قابل مشاهده میباشد.
جهنم پنهان توسط عبدالکریم اکبری
جهنم پنهان نتایج جنگ جاری درکشور را به تصویر کشیده است. داستان اصلی را که این فیلم بیان می کند نتایج زیان بار کشته شدن نان آور خانوده بالای صحت نوزادان و مادران است. این فیلم نشان میدهد که مرگ یک مادر چگونه کودک اش را بدون سرپرست اجتماعی ویا دولتی تنها میگذارد. فیلم نامه نویس “جهنم پنهان” عبدالکریم اکبری شخص ۲۹ ساله و متعلم صنف دهم یکی از مکاتب شبانه است. او بیشتر از یک دهه میشود که به ساختن فیلم روی آورده و قبل از این در دو جشنواره فیلم به رقابت پرداخته که یکی از آن جشنواره ها توسط مرکز لینکن درهرات ودیگرش توسط یک سازمان غیردولتی درباره صلح برگذار شده بود. آقای اکبری درچندین فیلم کوتاه و طولانی کار کرده است. در بعضی از موارد خود کارگردانی آن فیلم ها را نیز بر عهده داشته است.
قهرمان زندگی توسط امید حقجو
قهرمان زندگی مشکلات زندگی به خصوص زندگی اشخاص دارای معلولیت جنگ را نشان می دهد. امید حقجو شخص ۲۲ ساله و محصل رشته ژورنالیزم است. وی از سال ۱۳۹۲به این طرف شامل سینما شده و درچندین فیلم منحیث بازیگر سهم فعال گرفته است. قهرمان زندگی اولین کار هنری وی منحیث گرداننده و فیلم نامه نویس است. امید حقجو مانند سایر افغانها متأثر از منازعات مسلحانه شده بود که انگیزه ساختن فیلم را به وی داد تا تأثیرات دشوار جنگ را بالای کودکان افغان به تصویر بکشد.
سرخط خبرها توسط سهیل فکوری
سرخط خبرها، زندگی روزمره درافغانستان، جایکه مردم به شمول کودکان دراخبار مربوط به جنگ مانند حملات شورشیان، سقوط یک ولسوالی و حملات انتحاری همیشه مطرح هستند، را به تصویرمیکشد. آنها هیچ گزینه ای به جز ادامه زندگی و تحمل چالش ها ندارند. این فیلم نشان دهنده آرزوی همگانی مردمکه همانا رسیدن به صلح و به تصویرکشاندن پهلوهای مثبت زندگی مانند لبخند زدن اطفال است، میباشد. گرداننده این فیلم سهیل فکوری شخص ۱۳ ساله ومتعلم صنف ششم مکتب است. وی در بیشتر از ده ها فیلم نقش بازی کرده و در ویرایش فیلم ها نیز مهارت دارد.
نسل نو توسط بهزاد عسکرزاده
فیلم کوتاه نسل نو، حقیقت که جنگ یک پدیده بسیار شوم است و نسل جوان باید از عواقب و تأثیرات ناگوار آن آگاه شود، را به تصویر می کشد این فیلم استدلال می کند که نسل نو در مورد نتایج منازعات مسلحانه نسبت به نسل های گذشته آگاهی بیشتر دارند و می دانند که برای برخورداری از یک آینده عاریاز جنگ باید بسیار زحمت بکشند.
نویسنده وگرداننده این فلم بهزاد عسکرزاده شخص ۳۸ ساله است. وی مدت پانزده سال میشود که در نهادهای محلی تولید فیلم کار می کند. وی تا اکنون گردانندگی چندین فیلم کوتاه در مورد موضوعات چون تأثیرات مواد مخدر، حقوق بشر و خلع سلاح شورشیان را به عهده داشته است. او اعلانات تجارتی تلویزیونی نیز می سازد و دارای تجارب طولانی دراجرای تیاتر دارد.
نمایندگی از اقشار مختلف جامعه
نکته جالب در مورد جشنواره این بود که افراد با سن و سال، مسلک و ارزش های متفاوت را گردهم آورده بود تا در قبال موضوعی که همه شانرا بگونه مستقیم یا غیر مستقیم متأثر میسازد، احساسات و افکار شان را بگونهء خلاقانه اظهار کنند. در اوضاع آشفته فعلی، جمع آوری داستان ها در مورد تأثیرات جنگ مسلحانه بر کودکان و در کل بر جامعه، در حقیقت فراهم کردن تجارب در هم تنیده در آن مورد است.
قسمیکه یوناما در بیانیه مطبوعاتی خود نوشته است
جشنواره یک فرصت مهم را برای گروهی از افغان ها ام از اقشار متخلف، فراهم نمود تا حقوق فرهنگی شانرا با جرأت و نوآوری تجربه کنند. اکثر فیلم ها تجارب شخصی و یا داستان های افراد نزدیک به نویسندگان را نمایش میدادند. فیلم ها یک صدای جمعی ناب و خلاق برای اطفال مواجه با جنگ در سراسر کشور را فراهم نمود. در حالیکه این جشنواره تحت شرایط شکننده افغانستان برگذار شد، این جشنواره یک جاده مهم برای انگیزه دادن به جامعه مدنی و بخصوص جوانان پیشکش نمود، تا حقوق بشر را از طریق رسانه حمایت نموده و نشان دهند.
دیدن و شنیدن این داستان های گفته شده توسط مردم عادی بزبان واقعی هنری قابل توجه است. بویژه، یک صحنه از فیلم میراثقابل یادآوری است. پدر خطاب به پسر درس خوان خود او را نصیحت میکند تا بیشتر مثل برادر تفنگ دوست اش باشد. او به پسر خود که در حدود ۱۰ ساله است میگوید: “این تفنگ میراث ما است. این توسط پدرکلان من به پدرم تسلیم داده شده بود، و توسط پدرم به من. و بعد از من به پسرم. امروز من به پسرم افتخار میکنم. اسلحه هیچگاه افغانستان را ترک نخواهد کرد.” لحظاتی بعد، در یک پایان پر غم، پسر تفنگ دوست برادر روشنفکر خود را در هنگام پاک کاری کلاشینکوف، سهواً به قتل میرساند.
یک مستند برای روشن ساختن سفر فیلم سازان، مراحل تولید و تجارب شخصی آنها از اشتراک در جشنواره، فعلاً زیر کار است.
- این جشنواره فیلم بطور مشترک توسط ماموریت همکاری ملل متحد در افغانستان (UNAMA) و دفتر کمیشنر عالی ملل متحد برای حقوق بشر (OHCHR) به حمایت ریاست اطلاعات و فرهنگ افغانستان، کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان (AIHRC)، جامعه مدنی و رسانه های محلی و انجمن هنر در ولایت هرات برگذار شده بود.
- یوناما در بیانیه مطبوعاتی جشنواره فیلم اظهار داشت، جنگ مسلحانه در افغانستان در شرایط پیچیدگی، ساختار جغرافیایی و میزان خشونت، بخصوص پی آمد های سخت برای اطفال، به شدت در حال افزایش است.
بر اساس گزارش شش ماهه محافظت ملکی یوناما، در نیمه اول ۱۳۹۵، ملل متحد ۱۵۰۹ تلفات اطفال (۳۸۸ مرگ و ۱۱۲۱ جراحت) را ثبت کرده است. بر اساس این گزارش ۸۵ فیصد تمام تلفات اطفال توسط مواد منفلقه باقی مانده از جنگ بوده است – دومین دلیل عمده تلفات اطفال. ملل متحد همچنان ۴۶ واقعه محرومیت از دسترسی به تعلیم؛ ۶۴ واقعه محرومیت دسترسی به خدمات صحی و ۳۴ واقعه استخدام و استفاده از اطفال توسط طرف های درگیر را ثبت نموده است.
(۳) دانیل بیل، رئیس واحد حقوق بشر در یوناما، نماینده دفتر کمیشنر عالی ملل متحد برای حقوق بشر به شبکه تحلیگران افغانستان گفت، “اهداف یوناما افزایش آگاهی و جلب توجه به موضوع کودکان مواجه با جنگ مسلحانه در افغانستان از دیدگاه فلمسازان محلی در حوزه غرب بود، که اکثر ایشان خود اطفال و جوانان بودند.” بیل، کسی که در جشنواره هرات اشتراک داشت، علاوه نمود که یوناما این جشنواره را جهت “سهولت آفرینی و تشویق عملی ساختن حقوق فرهنگی توسط داوطلبان مرد و زن از تمام سنین، برای تهیه یک چوکات برای شناسایی و تجلیل دستاوردهای سازندگان فیلم های کوتاه و تشویق و ایجاد سهولت به خانم ها برای اشتراک در زندگی اجتماعی و فرهنگی” برگذار نمود.
بیاکتنې:
دا مقاله په وروستي ځل تازه شوې وه ۱۵ ثور / غويی ۱۳۹۹
